Orłan w koronie

- Bielik błędnie uważany jest za orła, podczas gdy zaliczany bywa do odrębnej podrodziny – orłanów. Wielu ludzi nie uświadamia sobie tego faktu. Niedawno była taka sytuacja, że z okazji Święta Niepodległości nauczycielka z jednej ze szkół powiatu wodzisławskiego chciała uczniom przybliżyć historię godła polskiego i trafiła na informację, że ptak w koronie wcale nie jest orłem, jak się powszechnie uważa. Była zaskoczona - mówi Roman Pieła z Pogrzebienia, społeczny opiekun przyrody.

Biały ptak, przypominający orła, w godle Państwa Polskiego był używany od 1295 roku. Jednak za ptaka umieszczanego w herbach polskich można też uznać 9 innych gatunków, takich jak: orzeł przedni, orzeł cesarski, orzeł stepowy, orlik grubodzioby, orlik krzykliwy, orzełek południowy, bielik wschodni, gadożer oraz rybołów. Przypisywanie tej roli bielikowi bierze się od białej barwy ogona. Kolor ten w heraldyce jest jednak czysto symboliczny, ponieważ osobniki młodociane mają upierzenie ciemnobrązowe, jaśnieją z wiekiem. Miał być odpowiedzią na czarnego ptaka z godła zachodnich sąsiadów Polski, którzy za czasów Ottona III jednoczyli plemiona germańskie. Niektórzy uważają, że pierwowzorem mógł być podobny orzeł przedni, który jest jednak od bielika mniejszy. - Sprawę komplikuje fakt, że bielików nie zalicza się obecnie do podrodziny orłów. Ptak na godle ma nieopierzony w całości skok, więc według systematyki nie jest orłem a orłanem, ponieważ orły mają upierzone nogi aż do palców - mówi Tomasz Sczansny, ornitolog Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich.

- Bielik wyglądający podobnie do orła był uważany był w Polsce za króla ptaków. Jego wygląd kojarzy jego z majestatem i wielkością. Stąd przyjęto mówić na niego "orzeł", żeby podkreślić jego dostojeństwo. Jest największym w naszym kraju lęgowym ptakiem drapieżnym. W Europie większe od bielika są tylko sępy i orłosęp brodaty. Bieliki żywią się głównie rybami (75 proc. pokarmu), a dietę tę uzupełniają polując na ptactwo wodne (zwłaszcza łyski i krzyżówki) oraz drobne ssaki. - W okolicach Raciborza żyją dwa dorosłe bieliki z dwoma młodymi, które wykluły się w zeszłym roku. Zobaczyć je można na Łężczoku, gdzie po spuszczeniu stawów mają sprzyjające miejsce do znalezienia pożywienia. Jest tam zarówno obfitość ryb, jak i ptaków wodnych - dodaje Sczansny.

W Polsce bieliki najliczniej występują na Pomorzu Zachodnim, Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim. Na Górnym Śląsku można je spotkać, szczególnie zimą, jedynie nad większymi zbiornikami wodnymi, jak: Goczałkowice, Dzierżono Duże, Rybnik.

(e)