Urodziny VDH Ratibor

To jedyne stowarzyszenie w Polsce, które zrzesza wszystkich studentów mniejszości niemieckiej w Polsce. Związek Studentów Niemieckich w Polsce z siedzibą w Raciborzu jest akademicką, politycznie niezależną, wolnowyznaniową, otwartą dla wszystkich, mieszaną, nowoczesną, wpierającą i kształcącą niemiecką korporacją studencką, która została utworzona dzięki inicjatywie Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców (TSKN - DFK) i za sprawą szczególnego wsparcia ze strony Zrzeszenia Związków Niemieckich Studentów (Verband der Vereine Deutscher Studenten - VVDSt).

Historia „Związków Studentów Niemieckich w Polsce” i „Związków Niemieckich Studentów” rozpoczyna się w sierpniu 1881 roku, gdy założony został na Kyffhäuser (grzbiet górski w północnej Turyngii) Związek jako Stowarzyszenie Kyffhäuser - „Zrzeszenie Związków Niemieckich Studentów” („Verband der Vereine Deutscher Studenten”) zwany w skrócie VVDSt. W tym samym roku, czyli w 1881 powstał też VDSt Breslau we Wrocławiu. W ślad za tym powstają nowe „Związki Studentów Niemieckich w Polsce” („Vereine Deutscher Hochschüler in Polen”) zwane w skrócie VDH we Lwowie, Poznaniu, Krakowie, Warszawie oraz „Firmitas” w Gdańsku.

Chociaż najmocniejsze impulsy do rozszerzania Związku pochodziły z Poznania, pierwszy Związek VDH powstał jednak we Lwowie. W skład Związku wchodzili studenci i studentki niemieckiej grupy narodowościowej, którzy studiując na polskich uniwersytetach od roku 1922 i 1926 w ramach Związku pielęgnowali własną narodowość, a wśród polskiej rzeczywistości udzielali sobie wzajemnie wsparcia i pomocy.

W tym miejscu należy wymienić nazwisko dra Kurta Lücka, autora książki „Niemieckie siły twórcze w rozwoju Polski. Badania naukowe niemiecko-polskiego sąsiedztwa we wschodnio-środkowo-europejskim obszarze 1934” („Deutsche Aufbaukräfte in der Entwicklung Polens. Forschungen zur deutsch-polnischen Nachbarschaft im ostmittel-europäischen Raum 1934”), który znacząco przyczynił się do powstania „Związków Studentów Niemieckich w Polsce - VDH”. Jego pomoc i starania uwieńczone zostały zawiązaniem się Związku VDH Posen w Poznaniu w roku 1925. Dr Lück był również w tym samym roku pierwszym przewodniczącym „Związku Studentów Niemieckich w Polsce”. Jako idealista i członek VDSt Breslau (sam należał do VDSt we Wrocławiu) postawił sobie życiowy cel utrzymania ducha niemieckości, początkowo tylko wśród studentów w Poznaniu. Nie zadowolił się jednak utworzeniem VDH Posen w Poznaniu, lecz nawiązał kontakty - za pośrednictwem VDH Lemberg we Lwowie (którego notabene też był współzałożycielem) ze studentami niemieckimi w Krakowie i Warszawie. Tym sposobem wzmocniło się nieco pielęgnowanie kultury niemieckiej w Polsce. W latach 1933/1934 nastąpiło widoczne i najlepsze organizowanie się polityczne.

W pierwszej połowie roku 1939 domy studenckie VDH w Warszawie, Krakowie jak również VDH w Poznaniu zostały zawieszone przez polskie władze. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Polski, Związki nie musiały być ponownie powoływane, gdyż uniwersytety w Warszawie, Krakowie i Lwowie oficjalnie zamknięto, natomiast w Poznaniu powstał tzn. „Reichsuniversität”.

Podczas wojny Związki nie podejmowały żadnej działalności i nie organizowały zgromadzeń. Dopiero po wypędzeniu w dniach 13/14 maja 1951 miał miejsce pierwszy Zjazd Krajowy, na którym zjednoczyli się i zebrali wszyscy dawniejsi członkowie VDH. Począwszy od roku 1953 spotykają się ówcześni związkowcy najpierw co dwa lub trzy lata, a od 1980 - co roku w Hanoverze na obchodach założenia VDH.

8 listopada 1999 stał się pamiętnym dniem. „Związek Studentów Niemieckich w Polsce - VDH” założony w 1922 przez dra Lücka został reaktywowany w Raciborzu.

W tym momencie nasuwa się zasadnicze pytanie: po co reaktywować „Związek Studentów Niemieckich”, który w Polsce nie istnieje już od 1939 roku? Odpowiedź jest prosta: rozpoczęta tradycja „Związku Studentów Niemieckich w Polsce” najpierw we Lwowie a następnie w Poznaniu będzie podjęta i kontynuowana w Raciborzu. Samo założenie VDH zawdzięczamy byłemu dyrektorowi biura DFK - Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego - dr Josefowi Gonschiorowi. Od dra Gonschiora pochodziły największe impulsy i zachęty, tak jak wówczas w roku 1922 od dra Lücka - co do inicjatywy założenia VDH w Polsce.

Dr Gonschior zawarł pierwsze kontakty ze „Zrzeszeniem Związków Niemieckich Studentów” - VVDSt w Niemczech. W 1992 roku poznał w Zgorzelcu (Görlitz) Przewodniczącego Stowarzyszenia Związku Niemieckich Studentów (VVDSt) w latach 1992-1998 dra Diethelma Keila. Ta znajomość podtrzymywana i pielęgnowana była regularnie w Bad Godesberg na seminariach naukowych prowadzonych przez Przewodniczącego Zarządu „Stowarzyszenia Kulturalnego Niemieckich Wypędzonych” („Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen”) dra Reinholda Schleifenbauma (VDSt Tübingen), w których dr Gonschior wraz ze studentami z Górnego Śląska a w szczególności z Raciborza brał aktywnie udział.

Decydujący moment nastąpił w październiku 1999 roku, kiedy to podróż naukowa-studyjna Zrzeszenia Związku Niemieckich Studentów (VVDSt), przywiodła 28 uczestników do Raciborza i Opola. Podczas tej podróży powstała możliwość zapoznania się z obecną sytuacją studentów mniejszości niemieckiej w Polsce. Najważniejszym wydarzeniem stało się jednak reaktywowanie „Związku Studentów Niemieckich w Polsce”. W tym momencie zaowocowały liczne kontakty założycieli z członkami starych Związków VDH we Lwowie, Poznaniu, Krakowie, Warszawie oraz „Firmitas” w Gdańsku, którzy od zawsze pragnęli kontynuowania tej pięknej tradycji, którą sami stworzyli.

Za cel postawiono sobie przede wszystkim wspieranie i pielęgnowanie języka niemieckiego, niemieckiej kultury i tradycji, ale również tradycji studenckich. Powyższe cele mają zostać osiągnięte poprzez organizowanie publicznych imprez, wystaw, odczytów, spotkań z osobistościami życia naukowego, politycznego, społecznego, kulturalnego i artystycznego, organizowanie i prowadzenie ośrodków popularyzacji kultury i sztuki niemieckiej, klubów i miejsc noclegowych dla studentów, organizowanie i prowadzenie niemieckojęzycznej biblioteki, spotkania studentów Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych w Raciborzu oraz studentów innych uczelni jak również ich absolwentów, udział w nawiązywaniu i prowadzeniu współpracy partnerskiej szczególnie między studentami polskimi i niemieckimi, organizacja systemu stypendiów, szkoleń, praktyk oraz kursów w celu kształcenia i podnoszenia kwalifikacji członków Związku.

Związek Studentów Niemieckich w Polsce z siedzibą w Raciborzu (VDH Ratibor) posiada także własny informator prasowy pod nazwą „Raciborskie Wiadomości” („Ratiborer Mitteilungen”), który ukazuje się regularnie dwa razy w roku i który można ściągnąć z całkowicie dwujęzycznej polsko-niemieckiej strony internetowej www.vdh-ratibor.vdg.pl w postaci pliku PDF.

Do największych imprez przeprowadzonych lub współorganizowanych przez VDH w Raciborzu należą spotkania autorskie z udziałem Helgi Hirsch, Klausa Kunicka, Thomasa Brussiga, dra Herberta Hupki i Christiana Maurera oraz tydzień kina niemieckiego w Nauczycielskim Kolegium Języków Obcych w Raciborzu (NKJO Racibórz).

Członkowie VDH Ratibor w Raciborzu nie chcieli jednak, by pozostało na utworzeniu i działalności tylko jednego jedynego VDH w Polsce i zawarli kontakt ze studentami w Opolu, który okazał się bardzo trafny i owocny. W dniach od 23 do 31 maja  odbyła się w Górnośląskim Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa w Łubowicach IV rocznica powstania Związku Studentów Niemieckich w Polsce z siedzibą w Raciborzu (VDH Ratibor) i założenia Związku Studentów Niemieckich w Polsce z siedzibą w Opolu (VDH Oppeln), w której wzięło udział około 90 uczestników, miedzy innymi z Danii, Niemiec, Austrii i miast Warszawy, Opola, Gliwic, ędzierzyna-Koźla i Raciborza.

Na oficjalnym komersie, który rozpoczął się o godz. 20.30 w sali koncertowej Górnośląskiego Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa w Łubowicach zaszczycili nas swoją obecnością starosta raciborski Henryk Siedlaczek, członek zarządu województwa opolskiego Andrzej Kasiura, wiceprzewodniczący sejmiku województwa opolskiego Ryszard Donitza, starosta powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Józef Gismann, dyrektor biura Związku Niemieckich Stowarzyszeń Spłeczno-Kulturalnych (ZNSSK) w Polsce z siedzibą w Opolu Joachim Niemann, współpracownik Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Warszawie Paweł Popieliński oraz kierownik sekcji niemieckiej w NKJO w Raciborzu Paweł Strózik.

Grzegorz Zweigel
Przewodniczący VDH Ratibor