Wielka muzyka mistrza

W latach 30. XIX w. miały miejsce w Raciborzu tzw. koncerty beethovenowskie, podczas których miejscowi i zaproszeni artyści grali muzykę mistrza, a dochód z biletów wstępu przeznaczano na budowę pomnika Beethovena w jego rodzinnym mieście Bonn. Warto wspomnieć, że Beethoven przebywał na Górnym Śląsku wielokrotnie. Przed 200 laty odwiedził m.in. w Głogówku swego mecenasa, hrabiego Franza Ludwiga von Oppersdorffa. Mistrz zadedykował nawet hrabiemu swą 4 symfonię B-Dur op. 60. W 1806 i 1811 r. przebywał też w Hradcu u księcia Karola Lichnowskiego. Książę Karol był bliskim znajomym cesarzowej Austrii i królowej pruskiej Luizy. Przyjaźnił się od 1789 r. z Wolfgangiem Amadeuszem Mozartem, którego we wspomnianym roku wiózł z Wiednia do Berlina, aby przedstawić go na dworze królowi Fryderykowi Wilhelmowi II. Karol był też przyjacielem i mecenasem Ludwika van Beethovena, który mieszkał w latach 1794-1796 z księciem we Wiedniu i otrzymywał od niego 600 guldenów rocznej pensji.

 

Ludwig van Beethoven zmarł w wieku 57 lat 26 marca 1827 r. w Wiedniu. W pogrzebie brało udział kilkadziesiąt tysięcy wiedeńczyków i porządku podczas uroczystości musiało wyjątkowo pilnować wojsko. W rodzinnym mieście geniusza, Bonn, postanowiono od razu wybudować mu pomnik. W tym celu utworzono stowarzyszenie, które zajęło się zbieraniem pieniędzy i opracowywaniem projektu statuy. Miała być potężna, z cokołem i kilkumetrowym, brązowym popiersiem artysty. Koszty oszacowano na ponad 100 tys. marek. Zaczęto więc zbierać pieniądze we wszystkich krajach niemieckich. Organizowano wspomniane już, specjalne koncerty beethovenowskie, z których dochód zasilał konto budowy planowanego pomnika.

 

 

Jeden ze znanych nam koncertów beethovenowskich w Raciborzu odbył się 18 czerwca 1836 r., czyli 170 lat temu. O wydarzeniu donosiła na pierwszej stronie najstarsza raciborska gazeta Allgemeiner Oberschlesischer Anzeiger, wydanie z 12 czerwca. Nie wiemy dokładnie, kto organizował te koncerty. Możemy się jedynie domyślać, że duszą całego przedsięwzięcia był Simon Seligmann Pappenheim, redaktor i wydawca wspomnianego wyżej raciborskiego tytułu prasowego, tłumacz, publicysta, poeta, najważniejsza postać raciborskiego życia kulturalnego w I poł. XIX w.

 

Drugim motorem koncertów był z pewnością nauczyciel gimnazjalny Johann August Kelch, założyciel wielu chórów i związku śpiewaczego „Liedertafel”, tego samego, z którego inicjatywy postawiono w 1909 r. w Raciborzu pomnik Josepha von Eichendorffa. W organizację koncertu zaangażowana była na pewno spora grupa miłośników kultury, raciborscy przemysłowcy, urzędnicy, m.in.: sędziwie tutejszego sądu, ziemskiego banku kredytowego, kupcy, okoliczna arystokracja, oficerowie garnizonu, osoby duchowne. Przygotowaniami kierował z pewnością burmistrz Raciborza Anton Jonas – zapalony miłośnik sztuki. Do organizacji koncertów przyczyniła się też prawdopodobnie powstała rok wcześniej, z inicjatywy dra Karla Kuha, raciborska loża masońska o nazwie Friedrich Wilhelm zur Gerechtigkeit im Orient. W przygotowaniach brali zapewne udział uczniowie pobliskiego, powstałego w 1819 r. Królewskiego Gimnazjum Ewangelickiego w Raciborzu.
#nowastrona#
Skąpy anons

 

W anonsie prasowym nie podano niestety nazwisk występujących artystów. Wspomniano jedynie, że byli to zarówno artyści miejscowi jak i występujący gościnnie. Wiadomo, że kultura muzyczna ówczesnego Raciborza stała na wysokim poziomie. W naszym mieście istniały amatorskie zespoły muzyczne urządzające regularne koncerty oraz współpracujące z przyjeżdżającymi do Raciborza grupami teatralnymi. Wydaje się więc, że z zebraniem orkiestry nie było większych problemów. Podczas wspomnianego koncertu wykonano 3 dzieła Beethovena: symfonię c - moll, Koncert G - Dur oraz oratorium Chrystus na Górze Oliwnej.

 

Warto dodać, że Franciszek Liszt, który koncertował w 1846 r. w Raciborzu, a który był znany ze swej hojności w stosunku do swych przyjaciół, ludzi kultury i wszelkich inicjatyw kulturalnych, przekazał w 1839 r. sumę 30 tys. marek, której brakowało do postawienia pomnika. Liszt znał bowiem Beethovena osobiście, jeszcze ze swych młodych, wiedeńskich czasów. Serdecznym przyjacielem Liszta był kolejny przedstawiciel rodziny Lichnowskich, książę Feliks (1814-1848), który wielokrotnie towarzyszył artyście w trasach koncertowych, które zawiodły go także, jak wspomniano, w roku 1846 do Raciborza.

 

 

W 1840 r., po zebraniu potrzebnej sumy, rozpisano konkurs na pomnik Beethovena w Bonn. Wygrał drezdeński rzeźbiarz Ernst Hähnel. Prace nad pomnikiem trwały 5 lat. 12 sierpnia 1845 r., w 75. rocznicę urodzin wielkiego kompozytora, monument odsłonięto. W uroczystości wzięli udział król pruski Fryderyk Wilhelm IV oraz królowa brytyjska Wiktoria, którzy stali na balkonie znajdującego się w pobliżu pałacu. Co ciekawe, koronowane głowy widziały odsłaniany pomnik od tyłu, co z kolei podobało się tłumowi, który chociaż raz miał lepszy widok niż władcy. Akt ten uświetnił pierwszą edycję dni beethowenowskich, które zorganizowano w Bonn. Pomnik ten, do którego powstania w znaczny sposób przyczynili się też raciborzanie, stoi do dzisiaj i jest jedną z głównych atrakcji i wizytówek Bonn.

 

Renata Sput