Zamiast leczyć – zapobiegaj!

– Na Zachodzie można spotkać się ze stwierdzeniem, że jak ktoś chce zobaczyć zaawansowaną postać raka szyjki macicy, to musi przyjechać do Polski – mówi raciborski lekarz, ordynator Oddziału Ginekologiczno-Położniczego w Szpitalu Rejonowym im. dr. Józefa Rostka w Raciborzu, dr n. med. Marian Ciszek. Mimo że rak szyjki macicy to druga pod względem częstości przyczyna śmierci kobiet z powodu nowotworów złośliwych, profilaktyka wciąż ustępuje miejsca leczeniu już zaawansowanego nowotworu.

Jest lepiej niż było

Raciborski lekarz zauważa, że świadomość kobiet, jeśli chodzi o profilaktykę, jest z roku na rok większa. – Gdy tworzyliśmy pierwsze programy profilaktyczne, wysyłaliśmy do kobiet listy z zaproszeniem na badania i tylko 20% z zaproszonych zgłaszało się na nie. Dziś jest lepiej, dużo kobiet samych pilnuje, by wykonywać regularnie zalecane badania – mówi Marian Ciszek, który zwraca uwagę na dużą rolę mediów w uświadamianiu pacjentek o konieczności przeciwdziałania chorobom. – Świadomość i jej kształtowanie w społeczeństwie jest bardzo ważne, bowiem i dziś są jeszcze środowiska, w których wizyta u ginekologa jest rzeczą wstydliwą. A najcięższe przypadki wystąpienia raka dotyczą właśnie kobiet, które do ginekologa nie chodzą – kontynuuje. – Uświadamianie konieczności wykonywania badań kontrolnych jest szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, gdy w społeczeństwie panuje swoboda seksualna i młodzież łapie wiele chorób wenerycznych, które nie mają objawów klinicznych – dodaje.

Cytologia to podstawa

– Najprostsze, najbezpieczniejsze i najtańsze badanie, jakie mogą wykonać kobiety w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, to badanie cytologiczne – informuje ordynator. – Jeśli wynik jest prawidłowy, należy je wykonywać raz na 2-3 lata – dodaje.

W ramach Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy w całym kraju promowane są badania cytologiczne, które bezpłatnie mogą wykonać kobiety między 25 a 59 rokiem życia, którym w ciągu 3 ostatnich lat NFZ nie refundował takiego badania. W Raciborzu można je zrobić w szpitalu, NZOZ Medicus, NZOZ Vita- Med, NZOZ Pro Feminae, NZOZ Rodowita, Centrum Zdrowia Sp. z o. o. NZOZ. Szczegółowe informacje o bezpłatnych badaniach cytologicznych znajdują się na stronach internetowych: www.rakszyjki.org oraz www.io.gliwice.pl.

Badanie na HPV

W 97% przypadków wystąpienia raka szyjki macicy u kobiet przyczyną jest wirus HPV (zwany wirusem brodawczaka ludzkiego), dlatego poza coraz powszechniejszymi badaniami cytologicznymi warto robić również testy, które pozwalają wykryć właśnie tego wirusa. – Testy te nie zwalniają z badań cytologicznych. Stanowią ich dopełnienie i są niezwykle ważne w profilaktyce, bowiem cytologia wykrywa zmiany, a badanie na HPV wykrywa wirusa, który te zmiany może dopiero spowodować – wyjaśnia Liliana Morawska.

– Jeśli chodzi o przyczyny raka szyjki macicy, to do niedawna istniały różne koncepcje. Ostatnio wykryto, że to wirus HPV jest odpowiedzialny za zmiany nabłonka w obrębie szyjki macicy – wyjaśnia raciborski ginekolog-położnik-cytolog, Mariusz Kołodziej. – Istnieje około 60 genotypów tego wirusa, z czego najbardziej onkogenne są typy 6,16,18, 31 i 33 – dodaje.

Badanie na wirusa HPV jest drogie (jego cena to ok. 100-150 zł) i nierefundowane z NFZ, na co wskazuje ordynator raciborskiego oddziału: – Jest to już badanie specjalistyczne i dlatego dosyć kosztowne.

Wirus HPV w 99% przenoszony jest drogą płciową, dlatego kobiety, które zmieniają często partnerów, szczególnie powinny się nim zainteresować. – Podobnie kobiety, u których występuje długotrwała terapia hormonalna, posiadają wkładkę wewnątrzmaciczną czy występują u nich nawracające zakażenia pochwy – dodaje Kołodziej.

Badanie na wirusa HPV jest podobne do cytologicznego i polega na pobraniu wymazu. Można je wykonać u kilku raciborskich lekarzy – adresy, jak i więcej informacji na temat samego badania, odnaleźć można na stronie internetowej: www.test-hpv.pl. Raciborscy specjaliści pobierają materiał, a analizą zajmuje się już laboratorium onkologiczne. Najbliższe znajduje się w Gliwicach.

Można się zaszczepić

Od 2 lat w Polsce dostępna jest szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. – Coraz więcej głosów pojawia się, by się szczepić, choć zdania wśród lekarzy są w tym temacie podzielone – zwraca uwagę Ciszek. – Problemem jest też to, że szczepienie na raka szyjki macicy nie jest tanie – dodaje. Jego koszt to 1500 zł – trzy dawki po 500 zł. Poza tym szczepić powinny się kobiety, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia płciowego, co zawęża liczbę adresatek tej formy profilaktyki.

Szczepienie wygrywa jednak z leczeniem, które jest dość ograniczone. Nie istnieją bowiem leki antywirusowe do leczenia zakażenia wirusami HPV. Chore mogą jedynie leczyć objawy, które wywołało HPV – brodawki, zmiany przedrakowe i w najgorszym wypadku raka szyjki macicy.

Liczby o HPV
- 630 milionów ludzi na świecie jest zarażonych wirusem HPV (jednak w większości są to typy niskiego ryzyka).
- 80% zarażonych kobiet zostało zakażonych przed ukończeniem 50 roku życia.
- 18–28 lat to grupa wiekowa, w której zakażenie wirusem HPV jest najbardziej rozpowszechnione.
- Za 2/3 przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialne są wirusy HPV 16 i 18.
- 500 zł kosztuje jedna dawka szczepionki przeciwko wirusowi HPV. Kobieta, aby ustrzec się przed rakiem szyjki macicy, powinna otrzymać trzy takie dawki (łączny wydatek to minimum ok. 1500 zł).

 – Gdy tworzyliśmy pierwsze programy profilaktyczne, wysyłaliśmy do kobiet listy z zaproszeniem na badania i tylko 20% z zaproszonych zgłaszało się na nie. Dziś jest lepiej, dużo kobiet samych pilnuje, by wykonywać regularnie zalecane badania – stwierdza Marian Ciszek, ordynator  Oddziału Ginekologiczno-Położniczego w raciborskim szpitalu.

Sonda: Profilaktyka chorób kobiecych

Patrycja Radwańska, lat 22, studentka PR-u
My kobiety jesteśmy narażone na szereg chorób związanych z funkcjonowaniem naszego organizmu. Musimy pamiętać, że tylko regularna profilaktyka może w porę pozwolić nam wykryć wczesne stadium choroby, które umożliwia dalsze leczenie. Same powinnyśmy interesować się tym, którym badaniom należy się poddawać, stosownie do wieku.

Jolanta Sobol-Micek, ekonomista
Cieszy mnie fakt, że w mediach pojawia się ostatnio tak dużo informacji na temat profilaktyki chorób kobiecych. Dzięki temu wiem, jak często i jakie badania powinnam wykonać. Dobrym pomysłem są bezpłatne badania dla kobiet w pewnym wieku.

Joanna Jaśkowska
Magdalena Mrozek