Straż... migracyjna

 

Włączenie Polski do struktur Unii Europejskiej w 2004 roku było przełomowym momentem dla formacji przede wszystkim z uwagi na fakt przyjęcia przez Straż Graniczną odpowiedzialności za ochronę 1100–kilometrowego odcinka zewnętrznej granicy UE. Polska jak i inne państwa członkowskie, których granica stanowi zewnętrzną granicą UE ponosi odpowiedzialność za zapewnienie odpowiednich kontroli i skutecznego nadzoru na zewnętrznych granicach UE. Kontrole na nich muszą być na tyle rygorystyczne, aby mogły powstrzymać nielegalną imigrację, przemyt i inne działania niezgodne z prawem.

 

W przeciwieństwie do granicy zewnętrznej, na zachodnim i południowym odcinku polskiej granicy, która stała się wewnętrzną granicą UE, następstwem przyłączenia Polski do UE była liberalizacja przepisów dotyczących ich przekraczania. Mimo ułatwień, w dalszym ciągu można było je przekraczać wyłącznie w przejściach granicznych, a usytuowane tam jednostki Straży Granicznej dalej realizowały zadania w zakresie ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego. Dopiero włączenie Polski do strefy Schengen w grudniu 2007 roku i rozpoczęcie stosowania w pełnym zakresie przepisów Kodeksu Granicznego Schengen, doprowadziło do zasadniczych zmian w działaniach Straży Granicznej, powodując  zróżnicowanie form pełnienia służby na granicach wewnętrznych i zewnętrznych.

 

 

Obowiązki, jakie nałożyły na formację regulacje Schengen, wywołały konieczność reorganizacji jej struktur oraz delegacji nowych uprawnień. Z jednej strony pojawiła się konieczność znacznego zwiększenia zasobów kadrowych w jednostkach na wschodniej granicy Polski, ich odpowiedniego wyposażenia i stworzenia nowoczesnej infrastruktury, umożliwiając sprostanie wymogom zabezpieczenia najdłuższej zewnętrznej granicy lądowej Unii Europejskiej. Z drugiej strony otwarte zostały granice wewnętrzne i zmianie musiał ulec charakter działań usytuowanych tam służb granicznych oraz ich organizacja. Zasadniczym czynnikiem determinującym zmiany było zaprzestanie fizycznej ochrony granicy wewnętrznej oraz zniesienie kontroli granicznej w usytuowanych tam przejściach granicznych, a równocześnie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa Państwa po zniesieniu kontroli na granicach wewnętrznych i realizacja ustawowych zadań w nowych warunkach. 

 

Wprowadzenie zasad Schengen na granicach powietrznych spowodowało zaprzestanie prowadzenia przez Straż Graniczną odprawy granicznej osób korzystających z komunikacji lotniczej do państw Strefy Schengen, utrzymując równocześnie – na dotychczasowych zasadach, kontrolę graniczną pasażerów lotów poza obszar Schengen. Bez zmian pozostało natomiast wykonywanie na obu kierunkach kontroli bezpieczeństwa. Wprowadzenie przepisów Schengen na granicach powietrznych nie miało bowiem żadnego wpływu na realizację w międzynarodowych portach lotniczych zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa w ruchu lotniczym, szczególnie istotnych z uwagi na potencjalne zagrożenia związane z terroryzmem.

 

 

Dzisiejsze działania prowadzone przez Straż Graniczną wewnątrz terytorium kraju bez wątpienia można określić jako działania profesjonalnej służby imigracyjnej dysponującej pełnymi w tym zakresie uprawnieniami. Przyczyniła się do tego nowelizacja przepisów, które w roku 2009, do posiadanych już uprawnień do prowadzenia kontroli legalności pobytu cudzoziemców, nadały Straży Granicznej uprawnienia do kontroli legalności pracy i zatrudnienia cudzoziemców, a także prowadzenia w stosunku do nich tzw. wywiadów środowiskowych. Instrumenty prawne w zakresie kontroli legalności pracy i zatrudnienia cudzoziemców dały możliwość samodzielnych i wielotorowych działań nie tylko wobec naruszających prawo cudzoziemców, ale także wobec nieuczciwych pracodawców. Istotne jest również to, że sankcje administracyjne wobec naruszających prawo cudzoziemców – decyzje o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Polski, Straż Graniczna może wydawać sama, bez konieczności angażowania urzędów wojewódzkich. Ta samowystarczalność w działaniu pozwala Straży Granicznej na systematyczne zwiększanie liczby kontroli, obejmujących pracę i zatrudnianie cudzoziemców, a także legalność ich pobytu w Polsce. Same czynności kontrolne, ze względu na ich szeroki zakres, wymagają od prowadzących je funkcjonariuszy pełnego profesjonalizmu, zaangażowania, wnikliwości  i bardzo dobrej znajomości obowiązujących przepisów. Dzięki spełnieniu tych warunków dochodzi do ujawniania przez Straż Graniczną coraz większej liczby przypadków naruszania prawa zarówno przez samych cudzoziemców, jak i polskich pracodawców oraz firm pośredniczących w zatrudnianiu cudzoziemców. Co ważne, zjawiska te mają często charakter zorganizowany. By skutecznie im przeciwdziałać, niezwykle istotna jest żmudna i wnikliwa praca wyspecjalizowanych komórek ds. cudzoziemców ściśle współdziałających z ukierunkowanymi na rozpoznanie i przeciwdziałanie przestępczej działalności komórkami operacyjno – śledczymi. Tylko umiejętne połączenie tych elementów umożliwia skuteczne przeciwdziałanie naruszeniom porządku prawnego związanego zarówno z pracą, jak i pobytem cudzoziemców na terytorium Polski. Niezwykle istotnym narzędziem wspierającym pracę funkcjonariuszy jest możliwość prowadzenia wobec cudzoziemców wywiadów środowiskowych oraz innych działań realizowanych w ramach opiniowania na rzecz wojewodów wniosków złożonych przez cudzoziemców. Zebrane w toku tych czynności informacje, poparte efektami kontroli legalności pobytu cudzoziemców oraz wynikami czynności operacyjno – śledczych, pozwalają na ujawnianie szeregu nielegalnych procederów mających na celu bezprawne legalizowanie pobytu w Polsce cudzoziemców. W procederach tych, opierających się przede wszystkim na fałszerstwie oraz składaniu nieprawdziwych oświadczeń i wyłudzaniu dokumentów, uczestniczą zarówno przebywający w Polsce cudzoziemcy, jak i obywatele Polski, a głównym motorem napędowym ich działań jest chęć czerpania nielegalnych korzyści majątkowych.

 

opr. (now)