110 lat temu w Nowinach Raciborskich: Raciborskie więzienie jest przepełnione. Zanosi się na wielki transport osadzonych
Brak miejsca w ogromnym więzieniu, procesy podpalacza i fałszerza przed izbą karną w Raciborzu oraz historia życia Mieszka Laskonogiego pióra Franciszka Goduli – to tylko część artykułów, które opublikowano w Nowinach wiosną 1912 roku. Wojciech Żołneczko
27 kwietnia 1912 r.
Fałszerz wygadał się kolegom
Racibórz. Sąd przysięgłych skazał szlepera Boldisa z Georgshuty* na 1 1/2 roku więzienia za podrabianie pieniędzy. Pracując na kopalni Donnersmarcka w Chwałowicach, sam się zdradził przed swoimi towarzyszami ze swoją sztuką.
Podpalił stodołę ojczyma
Racibórz. Robotnik Edward Kramarczyk z Makowa skazany został na 5 lat domu karnego za podpalenie stodoły swego ojczyma, posiedziciela Wojtaszka.
Listonosz złapał złodzieja
Rybnik. Robotnik S. stąd zabrał z podwórza Lewina wóz zaprzężony w jednego konia i odjechał z nim. Spostrzegł tę kradzież jednak listonosz Blendowski, skoczył więc na koło i dalej za złodziejem. Po długiej gonitwie doścignął go w Zamysłowie, gdzie go zatrzymał i kazał przyaresztować. Sztuczka się więc złodziejowi nie udała.
* Mowa o Siemianowicach Śląskich.
Racibórz • 30 kwietnia 1912 r.
Zakazane drogi
Drogi i ścieżki leśne przez Oborę i Łęczok są dla wszystkich zakazane, nawet dla tych, którzy zaopatrzeni są w karty pozwolenia z komory książęcej.
Przeciwko pladze cygańskiej
Naczelny prezes Ślązka wydał za zgodą rady prowincyonalnej rozporządzenie policyjne, na mocy którego zakaznem jest cyganom i osobom wędrującym na sposób cygański wspólne podróżowanie w gromadzie na publicznych drogach, ulicach i polach. Jako gromadę (Horde) rozumie się złączenie kilku familii albo przyłączenie się pojedynczych osób do jednej familii, z którą nie są spokrewnione, z wyjątkiem osób w legitymacyi wędrownej (Wandergewerbeschein) wymienionych. Wykroczenia karane będą grzywnami do 60 marek lub aresztem do 14 dni. Rozporządzenie to, mające na celu ograniczenie plagi cygańskiej, staje się prawomocnem z dniem 1 czerwca r. b.
Mieczysław I czyli Mieszko 1163 – 1211
Przy podziale Śląska na trzy księstwa przypadł Śląsk Górny, do którego należała wówczas także większa część dzisiejszego Śląska austryackiego, Mieczysławowi, synowi (...) Władysława*. Mieczysław panował od 1163 do 1211 roku. Mimo, że był księciem, podlegał władzy wyższej, w tym przypadku Wielkiemu Księciu Krakowskiemu**, Bolesławowi Kędzierzawemu. Bolesław umarł w roku 1173. Po nim objął krakowską stolicę, a z nią zwierzchnictwo nad wszystkimi książętami polskimi, a zatem także nad Śląskiem, książę Wielkopolski Mieczysław, zwanym Starym***. Nowy władca, przybywszy z Poznania do Krakowa, zastał tu stosunki, które mu się bardzo nie podobały. Zamierzał takowe naprawić, lecz zamiary te się nie udały. Cała Polska podzieliła się na dwa stronnictwa.
Jak cała Polska, tak też Śląsk podzielił się na dwa obozy; z dwóch braci śląskich książąt, każdy w inną poszedł stronę. Bolesław Wysoki, książę Dolnego Śląska, był przeciw Mieczysławowi, a Mieszysław raciborski trzymał się Wielkiego Księcia. W Polsce gotowało się na wojnę domową; przewidywał to Wielki Książę i może z jego też namowy Mieczysław raciborski napadł na Wrocław, wypędził Bolesława Wysokiego, a kraj jego zagarnął, tak, że przez krótki czas cały Śląsk pod jednym był panem. W ten sposób pozbył się Wielki Książę niechętnego bratanka z Wrocławia, a cały Śląsk był po jego stronie. Ale nie pomogło mu to; bo choć Mieczysła raciborski bronił Mieczysława Starego, stronnictwo możnowładcze i tak wygrało, a Wielki Książę musiał uchodzić z kraju.
Mieczysław raciborski trzymał i nadal z Mieczysławem Starym. Wiedział o tem Kazimierz, najmłodszy z synów Krzywoustego, który przez możnowładców w miejsce Mieczysława na tron krakowski został powołany. Ale za słaby był, żeby go pokonać, wolał więc ująć go sobie dobrocią i datkiem. Chcąc go tedy przyciągnąć na swoję stronę, dał mu spory kawał ziemi krakowskiej z grodami Bytomiem, Oświęcimiem, Zatorem, Siewierzem i Pszczyną. W ten sposób Śląsk bardzo się powiększył, a darowizna ta pozostała już przy śląskich książętach****. Wielki książę Kazimierz zmarł 4 maja 1194 r.
Po śmierci Kazimierza ubiegał się o tron krakowski starszy syn jego Leszek, zwany Białym, mimo, że Mieczysław Stary żył jeszcze. Przyszło pomiędzy jednym i drugim do wojny, która zakończyła się dnia 13 września 1195 r. bitwą pod Jędrzejowem (nieopodal rzeki Mozgawy, dziś w historii batalia nazywana jest bitwą nad Mozgawą – red.) na niekorzyść Mieczysława Starego. Mieczysław raciborski stanął w tym przypadku po stronie prawnego i starszego księcia, a nawet stawił mu pewną liczbę wojska.
Mieczysław dbał bardzo o powiększenie swego kraju i panowania. Księciu Jarosławowi, późniejszemu biskupowi wrocławskiemu pomagał w wyprawie wojennej przeciwko ojcu swemu, Bolesławowi Długiemu. W roku 1195 pogodziły się obie strony, a Jarosław otrzymał księstwo opolskie oraz ziemię otmuchowską. Po śmierci biskupa Jarosława w roku 1201 przypadło księstwo opolskie mocą układu Mieczysławowi, zaś ziemia otmuchowska przeszła na własność biskupstwa wrocławskiego. W czasie rządów księcia Mieczysława, bo w roku 1205 powstał raciborski kościół farny. Niezawodnie już przedtem stał na tem miejscu kościół drewniany.
W roku 1200 wrócił Mieczysław na tron krakowski. Niedługo się jednak cieszył tą władza, bo już w dwa lata potem rozstał się z tym światem, licząc lat przeszło ośmdziesiąt*****. Po nim objął rządy wielkoksiążęce syn jego Władysław Laskonogi. Ale ledwie kilka miesięcy trwała jego władza. Wypędzony został z kraju, a jeszcze w roku 1202 objął Leszek Biały, syn Kazimierza Sprawiedliwego, tron wielkoksiążęcy. Leszkowi Białemu w Krakowie też nie bardzo się powodziło. W roku 1210 znowu panowanie utracił, a wtenczas rządził w Krakowie od sierpnia 1210 roku, ślązki książę raciborsko-opolski. Wnet jednak umarł, bo już 16 maja 1211 r. Małżonka jego, Ludmiła, niedługo, bo już 20 października tego samego roku przeniosła się do wieczności. Ona to była fundatorką klasztoru Panien w Rybniku, który później został przeniesiony do Czarnowąsów pod Opolem.
Skreślił Fr. Godula
* Mowa o Mieszku zwanym Laskonogim, który był synem Władysława Wygnańca. Władysław Wygnaniec był najstarszym synem księcia Bolesława Krzywoustego.
** Bolesław Krzywousty dokonując podziału swojego państwa między synów wprowadził zasadę, w myśl której władzę zwierzchnią w dzielnicy senioralnej miał sprawować najstarszy męski przedstawiciel rodu. Zasada nie przetrwała próby czasu, a ziemie Piastów popadły w chaos tzw. rozbicia dzielnicowego.
*** Mowa o Mieszku III Starym, synu Bolesława Krzywoustego.
**** Autor nie wspomina, że w zamian za to Mieszko Raciborski oddał tereny zagarnięte uprzednio Bolesławowi Wysokiemu. Ten ostatni musiał wydzielić z odzyskanej domeny księstwo głogowskie dla swojego brata Konrada.
***** W poprzednim akapicie autor opisywał działalność Mieszka Raciborskiego zwanego Laskonogim, tutaj historyk wrócił do Mieszka Starego, opisując schyłek jego życia.
2 maja 1912 r.
Z izby karnej
Racibórz. Izba karna skazała robotnika Jana Hajaka z Zabrza na dodatkową karę 1 1/2 roku domu karnego za wybicie szyby w oknie wystawnem u kupca Badeja w Nowej ulicy.
Robotnicy Józef Gaida i Adolf Spira z Rybnika skazani zostali pierwszy na rok, drugi na 4 miesiące więzienia za pobicie leśnego Mroszczoka.
Przepełnione więzienie
Racibórz. Tutejszy dom karny (cuchthauz) jest tak przepełniony, że w tych dniach przetransportowanych zostanie 50 więźniów do domu karnego w Instruciu w Prusach Wschodnich.