Wchodzą w życie nowe przepisy w Kodeksie Pracy

Do polskiego porządku prawnego wchodzą postanowienia dwóch unijnych dyrektyw:

• Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej
• Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (tzw. dyrektywy rodzicielskiej).

Ta druga dyrektywa ustanawia minimalne wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy. Przepisy mają ułatwić rodzicom łączenie życia zawodowego z rodzinnym.

Wdrożona do polskiego porządku prawnego tzw. dyrektywa rodzicielska przewiduje indywidualne prawa związane z urlopem ojcowskim, rodzicielskim i opiekuńczym, a także elastyczną organizację pracy dla pracowników będących rodzicami oraz opiekunami. – Przepisy zachęcają do równego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Dyrektywa rodzicielska. Najważniejsze zmiany

Najważniejsze zmiany w zakresie urlopu rodzicielskiego to m.in.:

• wprowadzenie dla pracownic i pracowników indywidualnego prawa do urlopu rodzicielskiego;
• podwyższenie łącznego wymiaru tego urlopu dla obojga rodziców do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie) albo do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego);
• podwyższenie łącznego wymiaru urlopu dla obojga rodziców dzieci ciężko chorych (program „Za życiem”) o dodatkowe 24 tygodnie, tj. do 65 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) albo do 67 tygodni (w przypadku urodzenia bliźniaków),
• uniezależnienie prawa do urlopu rodzicielskiego od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu (ubezpieczeniu) w dniu porodu (tj. ojciec dziecka będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego mimo, że matka dziecka w dniu porodu nie pozostawała w stosunku pracy/w ubezpieczeniu chorobowym),
• wprowadzenie w ramach wymiaru urlopu rodzicielskiego nieprzenoszalnej części tego urlopu w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców (oznacza to możliwość skorzystania przez każdego z rodziców z maksymalnie 32/34 tygodni tego urlopu, a w przypadku rodziców dzieci ciężko chorych – 56/58 tygodni),
• ustalenie wysokości zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego na poziomie 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Nowością w przepisach jest możliwość skorzystania z bezpłatnego urlopu opiekuńczego. – Taki urlop przysługuje w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym i będzie go można wykorzystać w celu zapewnienia opieki najbliższym członkom rodziny, którzy wymagają wsparcia z poważnych względów medycznych – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Nowelizacja wprowadza również:

• możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym – w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do połowy wynagrodzenia (obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy);
• umożliwienie szerszego stosowania elastycznej organizacji pracy poprzez m.in. pracę zdalną, elastyczne rozkłady czasu pracy (ruchomy czas pracy, indywidualny rozkład czasu pracy, weekendowy system czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy i przerywany czas pracy) i pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Możliwość szerszego skorzystania z elastycznej organizacji pracy będzie przysługiwała rodzicom opiekującym się dzieckiem do 8 lat oraz opiekunom, tj. pracownikom zapewniającym opiekę lub wsparcie krewnemu lub osobie zamieszkującej z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

– Drugą unijną dyrektywą, którą wdrożyliśmy do polskiego porządku prawnego jest dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej. Jej celem jest poprawa warunków pracy poprzez zapewnienie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia. Jedną z najważniejszych zmian jest rozszerzenie zakresu informacji o warunkach zatrudnienia pracownika o dodatkowe elementy takie jak, np. informacja o szkoleniach zapewnianych przez pracodawcę, czy o długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi – mówi minister Marlena Maląg.

Dyrektywa ws. przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE – najważniejsze zmiany

Najważniejsze zmiany to m.in.:

• zapewnienie prawa pracownika do równoległego zatrudnienia – wprowadzenie zakazu zabraniania pracownikowi jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą;
• przyznanie pracownikowi prawa do nieodpłatnego szkolenia niezbędnego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub na określonym stanowisku w przypadku, gdy prawo do takiego szkolenia wynika z postanowień układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia zbiorowego lub z regulaminu albo przepisów prawa pracy albo z umowy o pracę albo szkolenie będzie odbywane na polecenie pracodawcy;
• zapewnienie pracownikowi, który wykonywał pracę co najmniej 6 miesięcy prawa do wystąpienia do pracodawcy (raz w roku kalendarzowym) o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy oraz otrzymania pisemnej odpowiedzi na ten wniosek z uzasadnieniem w terminie 1 miesiąca od otrzymania wniosku;

Z kolei w zakresie umowy o pracę na okres próbny nowe przepisy zakładają m.in. zapewnienie, iż okres próbny będzie współmierny do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony i do rodzaju pracy. Umowę o pracę na okres próbny będzie można zawrzeć na okres nieprzekraczający:

• 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
• 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.

Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem będzie możliwe tylko wtedy, gdy pracownik będzie zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy.

Oprac. (sqx)

Okres przejściowy

Prawo do podwyższonego urlopu będą mieli nie tylko pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą uprawnieni do skorzystania z urlopu rodzicielskiego. W celu objęcia nowymi regulacjami dotyczącymi godzenia życia zawodowego z opieką nad dziećmi jak największej liczby pracowników ustawa przyznaje prawo do:

• dodawanej 9-tygodniowej nieprzenoszalnej części urlopu dla wszystkich pracowników oraz
• dodatkowych 24 tygodni urlopu rodzicielskiego dla pracowników – rodziców dzieci objętych Programem „Za życiem”,
• pracownikom, którzy od dnia 2 sierpnia do dnia wejścia w życie nowych regulacji korzystali z urlopu rodzicielskiego albo byli uprawnieni do takiego urlopu.