Szare, sponiewiyrane, smutne

Był las, nie było nas. Prziszli my i lasa nima…– chciałoby sie dokończyć te stare powiedzonko, kere mi sie przipomniało, jak żech ostatnio odwiedziył znane mi z dzieciństwa miejsce we Wielopolu.

Niy wiym czy wszyjscy to tak odczuwajom, jak sie znojdom w miejscu, kere poznać niy idzie, bo jo to tak prawie odczuwom. Poł biydy jak taki miejsce zastanymy w lepszym stanie, ale najgorzij – a przeważnie tak jest – jak piykne kiedyś teryny kwitnonce i zielone, stały sie szare i sponiewiyrane.

Na piyrszym zdjynciu, kere żech odtworził z pamiyńci, widać piykny zakontek, kaj mało rzyczka Kamionka wpado do Rudy.

W tym miejscu przeważnie wszystkie bajtle z dolnyj czyńści Wielopola chodziyłi bez lato sie pluskać w czystyj wodzie i poleżeć na goroncym piosku. Takich urwisk z dzikom plażom pioskowom było dużo wtedy nad Rudom. Chytali my tyż rostoliczne rybki do rynki, kerych całe ławice przed nami uciekały na głymbsze miejsca wymulone pod rosnoncymi nad brzegiym olszami.  Widać tyż na tym mojim przemalowanym zdjynciu mostek zrobiony z poru boli położonych na wbitych do dna rzyki kolikach. W miejscu tym dycko przechodziyli ludzie z Wielopola, kerzi piechty chodzili do roboty na huta Silesia  na Paruszowiec, bo to była najbliższo droga. Ci, co jeździyli na kołach, mieli swój chodnik wyjeżdżony i kludziył on kole głownyj drogi bez las. Droga ta była pioszczysto i yno koniami szło po nij jechać, to tyż chodnik  kolorze wyjeździyli  se tak twardy, jak asfalt miyndzy korzyniami sośniczek i dymbow po lewyj stronie Rudy, jak by patrzeć od strony Wielopola.

Przez  tyn prowizoryczny mostek, kery co wiynkszo woda musieli ludzie z Wielopola naprawiać, gnali tyż  chopcy kozy na wypas w lesie za Rudom. Fajne to było widowisko, bo kozy były tak nauczone, że niyroz chciały gibko przez kładka przelecieć i czynsto taki pastyrz spod do Rudy porwany lańcuchym, na kerym w rynce dzierżoł prziwionzano koza.

Przi tym mostku tyż czynsto napasztowoł ludzi utopek z Rudy, a nojwiyncyj frelki, kere szły już po ćmi z drugij zmiany ze Silyjzje.  To na tym mostku tyż utopek chytoł kozy – kere gnali już nazod  pastyrze – i dojił im mlyko ze strychow prosto do roztwartego pyszczyska.

No ja…! Długo by szło wspominać te czasy, kere sie już niy wrocom, ale jakby sie tak rychtyk kery zawzion, szło by przinajmnij ta rzyka prziwrocić do downyj czystości, żeby zaś bajtle mogły sie popluskać i poleżeć na piosku przi brzegu, abo na dece ze starkom, tak jak jo kiedyś, piyńciolatek w 1943 roku. Drugo fotka jest teraźniejszo toż wiyncyj niy musza już pisać, sami se porownejcie….

Bogdan Dzierżawa (Utopek)