Powiat rybnicki ma już 190 lat

Powiat rozpoczął swoje istnienie 1 stycznia 1818 roku. W różnych okresach zmieniały się miejscowości, które wchodziły w jego skład. Były to m.in.

Knurów, Rudy, Brzezie, Gorzyce czy Jastrzębie Zdrój, obecnie rzadko kojarzone z Rybnikiem.  Prezentowana w Muzeum w Rybniku wystawa: „Z kart historii powiatu rybnickiego” ukazuje tenże obszar z perspektywy dawnych lat. Jednak historyczne reprodukcje pocztówek i fotografii są zestawione ze współcześnie wykonanymi zdjęciami tych samych miejsc. Dla ułatwienia „wędrówki” w pierwszej z sal ekspozycyjnych umieszczono przedstawienia kartograficzne terenu, którego dzieje przypomina muzeum.

Karykatury pracowników

Symboliczny dopełnieniem jest prezentacja wnętrza gabinetu jednego ze starostów powiatu rybnickiego, Jana Wyglendy. Uwagę zwraca kolekcja karykatur pracowników starostwa. Wystawa przypomina też dwa oblicza powiatu. Z jednej strony obszar ten był określany jako rolniczy, co – jak można się przekonać na ekspozycji – w niektórych miejscach wciąż jest aktualnym stwierdzeniem. Z drugiej strony historię powiatu tworzyły najróżniejsze zakłady przemysłowe. Część z nich jest już jedynie wspomnieniem. – Mam nadzieję, że ta wystawa będzie zaproszeniem do zgłębiania historii powiatu i zachęci do sięgania po literaturę, bądź prowadzenia własnych badań – mówił podczas otwarcia wystawy jej kurator Dawid Keller.

Lista starostów z Berlina

Część badań poświęconych historii powiatu rybnickiego przedstawili uczestnicy konferencji naukowej. Wystąpienia podzielono na trzy bloki tematyczne. Pierwszy z nich był poświęcony organizacji powiatu. Stefan Guzy z Berlina, korzystając z tamtejszego archiwum, opracował listę starostów powiatu rybnickiego w latach 1818–1945. – Na początku wybierano osoby, które dysponowały majątkiem ziemskim. Potem starostami zostawali dobrze wykształceni Niemcy, a w ostatnim okresie osoby wierne władzom pruskim i działające w ich interesie – podsumował prelegent.

Kto udrażniał kanały?

Druga część wystąpień dotyczyła historii gospodarczej powiatu, a w szczególności dziejów górnictwa oraz kolei. Swoimi wnioskami na temat początków nowoczesnej infrastruktury wodociągowej i kanalizacyjnej w Rybniku podzielił się dyrektor rybnickiego muzeum Bogdan Kloch: – W XIII wieku nastąpił silny rozwój osadnictwa flamandzkiego. I to właśnie ci osadnicy dokonywali pierwszych wykopów w okolicach Raciborza. A w XIV wieku prawdopodobnie ich potomkowie wykonali też pierwsze prace związane z udrażnianiem kanałów w Rybniku. Trzecią część konferencji poświęcono m.in. biografiom wybitnych postaci. Jedną z nich był Maksymilian Basista, o którym opowiedziała Aldona Urbanek z Łodzi.

Polski Ślązak czy śląski Polak?

Roman Adler przypomniał sylwetkę Artura Trunkharda, redaktora wychodzącego w latach międzywojennych pisma „Katholische Volkszeitung” wydawanego w języku niemieckim, ale pisanego w duchu polskim. – Był postacią tragiczną, bo urodził się jako Niemiec, a zmarł jako? No, właśnie, kto? Polski Ślązak czy śląski Polak. A już w okresie międzywojennym reprezentował coś niesamowitego – proeuropejski sposób myślenia, czego my się teraz uczymy. Był przeciwny wszelkim nacjonalizmom – zauważył Adler. Wszystkie przygotowane na konferencję referaty zostały opublikowane w kolejnym wydawnictwie z cyklu: Zeszyty Rybnickie, noszącym tytuł: „Z kart historii powiatu rybnickiego”.

(bea)