Buk z bogatą historią

W ostatnich tygodniach ogromnym zainteresowaniem telewidzów cieszy się serial „Wspaniałe stulecie”, emitowany przez TVP. Opowiada on latach świetności Imperium Osmańskiego, sułtanie i jego żonach, rodzinie. Prawdopodobnie historia ta zyskała w Polsce taką popularność ze względu na polskie odniesienia. Według niektórych źródeł, sułtanka Hürem, była Polką. W wątki miłosne i intrygi, w serial wplątane jest tło historyczne. To daje możliwość obejrzenia ważnych wydarzeń dziejowych z drugiej strony – z punktu widzenia islamskich najeźdźców. Imperium Osmańskie od początku XIV w. rosło w siłę, zdobywając kolejne terytoria. Taka sytuacja miała miejsce do 1683 roku, kiedy to już ósmy sułtan od czasu Sulejmana I zasiadał na tronie tureckim. Był nim Mehmed IV, praprapraprawnuk Sulejmana I. Za jego panowania ród osmański z najeźdźcy, zmienił się w ofiarę. A wszystko za sprawą polskiego króla Jana III Sobieskiego. Gdy doszło do kolejnego już w historii oblężenia Wiednia przez Turków, król Jan zdecydował wyruszyć z odsieczą. Późniejsze zwycięstwo pod Wiedniem we wrześniu 1683 roku przyczyniło się do obrony chrześcijańskiej Europy przed islamizacją.

Drzewa Sobieskiego

Po zwycięstwie nad armią Turecką, Jan III Sobieski wyruszył w podróż z powrotem do Polski. Podobno, aby upamiętnić to wydarzenie, w różnych miejscach przemarszu wojsk, król sadził drzewa. Według innych doniesień, drzewami Sobieskiego nazywano rośliny, pod którymi odpoczywał król. Ta tradycja rozpoczęła się już przed wiedeńską bitwą. W sierpniu 1683 roku król odwiedził klasztor Franciszkanów w Gliwicach. Na prośbę zakonników zasadził tam kilka lip. Od tego czasu na Śląsku wiele okazałych roślin nazywa się drzewami Sobieskiego. Także w Świerklanach znaleźć można Buk Sobieskiego – obecnie pomnik przyrody, położony przy ul. Kościelnej.

Zasila w tlen

Buk Sobieskiego w Świerklanach to drzewo niezwykłe. Wznosi się na ponad 22 metry w górę, a obwód jego pnia to ok. 718 cm. Drzewo w 1962 roku zostało objęte ochroną przez Wojewódzką Radę Narodową. Jest to najgrubszy jednopniowy i drugi w ogóle najgrubszy buk w Polsce. Ciężko dokładnie oszacować jego wiek, bo dostępne tabele dendrologiczne nie obejmują zazwyczaj tak starych drzew. Dlatego prawdopodobne jest, że świerklański buk faktycznie pamięta czasy Jana III Sobieskiego. Musiałby mieć 332 lata. To możliwe, ale zweryfikować tę hipotezę będzie można dopiero w przypadku, gdyby drzewo zostało ścięte. Buk rośnie na prywatnej posesji, ale dostęp do niego jest możliwy. Zobaczyć można go z głównej drogi. Ciekawostką jest, że tej wielkości buk produkuje dziennie ok. 7000 litrów tlenu, co wystarcza do oddychania 50 osób.

Szymon Kamczyk