Wilhelm Połomski

ur. 14.03.1901, zm. 12.06.1992

Józef Połomski urodził się 14 marca 1901 r. w Marklowicach w górniczo-chłopskiej rodzinie Franciszka i Marty z domu Rduch. Na chrzcie otrzymał imię Wilhelm. Szkołę powszechną ukończył w Marklowicach. Po skończeniu 14. roku życia podjął pracę pod ziemią na kopalni Emma w Radlinie, jako pracownik młodociany. Pracował tam w latach 1915 – 1919. Jeszcze przed powstaniami śląskimi rodzina Połomskich przyprowadziła się do wsi Cisówka nieopodal Ruptawy, nad niemiecko-polską już wówczas granicę, gdzie ojciec Połomskiego kupił gospodarstwo rolne wraz z gospodą. Stała się ona wkrótce ośrodkiem życia konspiracyjnego. W kwietniu 1919 r. Wilhelm Połomski przekroczył granicę, udając się na zgrupowanie powstańców śląskich do Piotrowic, skąd jako ochotnik zgłosił się do Pułku Strzelców Bytomskich. Należał do grupy „Bytomiaków”, która z powodzeniem walczyła z Grenschutzem na odcinku Wieruszów – Podzamcze. Pułk ten, po klęsce wojsk Piłsudskiego pod Kijowem, został skierowany do walk z Armią Czerwoną, gdzie wsławił się znakomitymi zwycięstwami nad Rosjanami, okupionymi jednak wysokimi stratami. Po krwawych walkach z 1500 żołnierzy pułku, przy życiu zostało około 170. Blisko dwuletni pobyt w słynnym pułku Połomski zakończył w stopniu starszego strzelca. Pod koniec 1920 r. został oddelegowany do zadań związanych z walką plebiscytową na Górnym Śląsku. Dzięki zaś bliskości Cisówki do granicy polskiej, przewoził furmanką swego ojca broń i amunicję z dworca kolejowego w Próchnej na Śląsku Cieszyńskim do zabudowań swoich rodziców. Ponadto w porozumieniu z placówkę powstańczą, znajdującą się w Zebrzydowicach poprowadził wraz z kolegami podziemny kabel telefoniczny do zabudowań swoich rodziców. Został on jednak przez Niemców wykryty i młody Połomski wraz z ojcem zostali aresztowani i osadzeni w areszcie w Rybniku. Dzięki interwencji kontyngentu wojsk francuskich zostali po trzech dniach uwolnieni. Jako dobrze wyszkolony żołnierz polski wziął udział w III powstaniu śląskim uczestnicząc w walkach w zdobywaniu m.in. Jastrzębia i Wodzisławia oraz na froncie pod Górą Św. Anny. Po powstaniach wrócił na gospodarstwo rolne swych rodziców do Cisówki. W 1927 r. przeniósł się wraz z rodzicami do Pszowa, na zakupione gospodarstwo rolne. W październiku 1929 r. w Mszanie ożenił się z Martą z domu Mitko, młodszą od niego o prawie 6 lat. Małżeństwu urodziły się dwie córki: Gertruda i Anna oraz syn Franciszek, późniejszy naukowiec na Uniwersytecie Wrocławskim i senator I kadencji.

Już po ślubie Połomski przeniósł się ze swoją rodziną do Wodzisławia Śl. Pracował dorywczo, zajmując się głównie handlem opałem. Tuż przed wybuchem II wojny światowej w 1939 r. nabył w Czyżowicach 5-hektarowe gospodarstwo rolne z zabudowaniami gospodarczymi przy dzisiejszej ul. Wiejskiej. Do Czyżowic przeprowadził się jednak dopiero w 1941 r. Podczas okupacji został w 1943 r. powołany do Wehrmachtu, odbywając szkolenie wojskowe w Świdnicy, po czym trafił ze swoją jednostką do Danii. Korzystając z udzielonego mu pierwszego urlopu, do niemieckiego wojska już nie wrócił. Ukrywał się kolejno w Boguminie, Marklowicach i na końcu w Ruptawie aż do dnia wyzwolenia w marcu 1945. Stamtąd wrócił do swojej rodziny w Czyżowicach.

Po wojnie włączył się aktywnie w odbudowę życia gospodarczego i spółdzielczego. Był m.in. prezesem Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, naczelnikiem gminy Czyżowice, a w latach 1946 – 50 zastępcą wójta oraz wójtem gminy zbiorowej Wodzisław – Wieś, utworzonej na przełomie 1945/46 r. z siedzibą w Wodzisławiu Śl. Należały do niej gromady Czyżowice, Turza z Maruszami, Turzyczka i Wilchwy. Po 1945 r. rozpoczęła się akcja zamiany obcobrzmiących imion i nazwisk, w ramach której imię Wilhelm zamieniono Połomskiemu na imię Józef. W 1950 r. wrócił do pracy na swym gospodarstwie rolnym w Czyżowicach. Jeszcze przed wybuchem wojny został odznaczony za zasługi na polu bitwy Śląską Wstęgą Waleczności i Zasługi – I klasy. Po wojnie za swą działalność społeczną został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem Funduszu Odbudowy Stolicy, a za udział w powstaniach Śląskim Krzyżem Powstańczym i awansem w 1971 r. na stopień podporucznika. Zmarł 12 czerwca 1992 r. w Czyżowicach.

Artur Marcisz

---

Autor korzystał m.in. z artykułu zamieszczonego w gazecie „U Nas”.