Likwidacja krwiodawstwa. Marek Labus rozkłada na łopatki ministra Zembalę

Szanowny Panie Ministrze,

Stanowisko w konsultacjach publicznych - dot. projektu zarządzenia Ministra Zdrowia w sprawie włączenia RCKiK Racibórz do RCKiK Katowice.

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie połączenia Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Raciborzu z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach, w trybie art. 66 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (j.t.Dz.U.2015, poz. 618), w mojej ocenie obecnie nie znajduje uzasadnienia prawnego.

W zaistniałym stanie faktycznym i prawnym należałoby najpierw zastosować przepis art. 59 ustawy o działalności leczniczej.

Uzasadnienie:

Wg obowiązujących przepisów:

1.Regionalne centrum krwiodawstwa jest podmiotem leczniczym.

2. Regionalne centrum krwiodawstwa może być prowadzone w formie spzoz lub spółek kapitałowych, o których mowa w przepisach o działalności leczniczej.

3.Łączenie spzoz wg art. 66 ustawy o działalności leczniczej nie jest w świetle przepisów zmianą formy organizacyjno-prawnej włączanego spzoz ani też jego likwidacją.

Zgodnie z art. 59 cyt. ustawy SPZOZ pokrywa we własnym zakresie ujemny wynik finansowy. Podmiot tworzący może, w terminie 3 miesięcy od upływu terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego SPZOZ, pokryć ujemny wynik finansowy  za rok obrotowy tego zakładu, jeżeli wynik ten powiększony o koszty amortyzacji ma wartość ujemną – do wysokości tej wartości. Ujemny wynik finansowy i koszty amortyzacji dotyczą okresu objętego sprawozdaniem finansowym.

W przypadku nie pokrycia ujemnego wyniku finansowego w sposób określony wyżej, podmiot tworzący w terminie 12 miesięcy od upływu terminu określonego w ust. 2 podejmuje decyzję o zmianie formy organizacyjno-prawnej albo o likwidacji SPZOZ. To  stanowisko Ustawodawcy zostało dokładnie objaśnione w uzasadnieniu do Ustawy o działalności leczniczej. W przypadku niepokrycia ujemnego wyniku finansowego podmiot tworzący w terminie 12 miesięcy podejmuje decyzję o zmianie formy organizacyjno-prawnej (przekształcenie spzoz w spółkę kapitałową albo jednostkę budżetową) albo o likwidacji spzoz.

Przepis art. 59 cyt. ustawy jest  normą bezwzględnie obowiązującą zarówno spzoz jak i jego podmiot tworzący.Te przepisy bezwzględnie wymuszają na podmiocie tworzącym  podejmowanie stosownych decyzji finansowych i organizacyjnych w stosunku do spzoz w razie ujemnego wyniku finansowego. Ideą jaka przyświecała Ustawodawcy w tym przepisie było niejako wymuszenie pokrycia straty spzoz przez podmiot tworzący lub przekształcenie w spółkę albo podjecie decyzji o likwidacji.

Przepisy art. 59 ustawy nie przewidują możliwości łączenia spzoz  w celu poprawy jego sytuacji finansowej.

Sprawozdanie finansowe RCKiK w Raciborzu za rok 2014 zostało zatwierdzone w dniu 26 czerwca 2015 r. Rachunek zysków i strat powiększony o koszty amortyzacji wykazał  ujemny wynik za rok 2014 w kwocie ok. 7 000 000 zł.

W świetle bezwzględnie obowiązujących przepisów podmiot tworzący powinien najpierw zastosować procedurę o której mowa w art. 59 ustawy o działalności leczniczej. W zależności od tego, które rozwiązanie zawarte w treści art. 59 zostanie wybrane, dopiero potem można podejmować ewentualne decyzje co do dalszych działań, jakie umożliwiają przepisy art. 66  ustawy o działalności leczniczej.

Nawet gdyby jednak znalazł się pogląd lub interpretacja prawna, które umożliwiają obejście przepisów ustawy w zakresie art. 59  - to Ministerstwo Zdrowia nie powinno wykorzystywać tej ścieżki - tylko raczej dawać przykład innym podmiotom tworzącym, że przepisy ustawy należy wykonywać ściśle.

Po analizie dostępnych dokumentów finansowych RCKiK Racibórz oraz przeprowadzeniu symulacji wydaje się, że na chwilę obecną pokrycie w ciągu 3 miesięcy straty RCKiK jest  tańsze dla Ministerstwa niż przekształcenie w tym roku RCKiK w spółkę - jednak proporcje te w roku następnym mogą się zmienić - wszystko zależy od wyniku finansowego RCKiK za rok 2015.

Najgorszym rozwiązaniem byłaby decyzja o likwidacji (względy społeczne, zdrowotne, finansowe - konieczność zwrotu dotacji unijnych oraz natychmiastowe przejęcie przez Skarb Państwa wszystkich zobowiązań raciborskiego RCKiK).

Wątpliwości muszą budzić argumenty o racjonalności włączenia RCKiK Racibórz do RCKiK Katowice, zawarte w uzasadnieniu projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia. Regionalne centra nie konkurują ze sobą ceną krwi i jej  preparatów, ponieważ są to ceny urzędowe. Utylizacja preparatów krwi w jednych regionalnych centrach przy jednoczesnych niedoborach w innych występują na terenie całego kraju. To zjawisko jest oczywiście niepożądane ale niestety nie można go całkowicie wyeliminować. Receptą na poprawę tej sytuacji nie jest jednak łączenie regionalnych centrów tylko poprawa ich zarządzania. Pozbawienie autonomii raciborskiego RCKiK może doprowadzić do zmniejszenia aktywności honorowych krwiodawców z tego terenu (prawie wszystkie koła protestują przeciwko połączeniu) co w finalnym efekcie może doprowadzić do zmniejszenia poboru krwi na tym terenie i do pogorszenia świadczeń zdrowotnych udzielanych przez RCKiK w Raciborzu.

Wydaje się też, że nie nosi cech racjonalności przenoszenie funkcji z wyśmienicie wyposażonego i jednego z najnowocześniejszych RCKiK w kraju (Racibórz) do substancji architektonicznie przestarzałej i mogącej nie spełniać wszystkich ustawowych wymogów (RCKiK Katowice). Gdyby  jednak Ministerstwo doprowadziło do procedury łączenia to  bardziej zasadnym i racjonalnym byłoby włączenie RCKiK Katowice do RCKiK Racibórz.

Przy procedurze łączenia spzoz zasadnym jest, przed podjęciem decyzji, zrobienie symulacji w postaci wieloletniego planu strategicznego dla połączonych spzoz  - aby mieć świadomość podejmowanej decyzji, opartą i potwierdzoną profesjonalnym biznesplanem.

O ile mi wiadomo - takiego planu nie ma ani dla ewentualnie połączonych centrów ani dla raciborskiego RCKiK.

Raciborski RCKiK to bardzo ważna (nie tylko dla lokalnej społeczności) placówka, która zasługuje na to aby podejmowane w stosunku do niej decyzje były podparte profesjonalnymi analizami, nie budziły żadnych wątpliwości prawnych, przyczyniały się do jej rozwoju oraz nie doprowadzały do pogorszenia udzielanych świadczeń zdrowotnych. Decyzje te powinny być też szeroko konsultowane aby uwzględnić przy decyzji jak najwięcej różnych poglądów na sprawę.

W mojej ocenie projekt konsultowanego  rozporządzenia Ministra Zdrowia nie spełnia żadnej z powyższych cech.

Z poważaniem Marek Labus

laryngolog, pediatra, specjalista w dziedzinie zdrowia publicznego, menedżer ochrony zdrowia, ekspert Ministerstwa Zdrowia do oceny wniosków na dotacje unijne w obszarze ochrony zdrowia.

Deklaruję obecność w ewentualnej konferencji uzgodnieniowej.