Wybitny wodzisławianin - profesor Emanuel Aufrecht (cz. III)
W momencie, kiedy Emanuel był u szczytu sławy, zmarł w Wodzisławiu Śl. 17 marca 1890 r. jego ojciec Elias, a sześć lat później matka Paulina. W 1891 r. cały majątek rodzinny został zapisany młodszemu bratu Emanuela Siegfriedowi, który zajmował się handlem.
Sanatorium w Wodzisławiu
W 1895 r. władze pruskie na terenach Górnego Śląska postanowiły czynnie wesprzeć ruch sanatoryjny do walki z gruźlicą. Zgłosiło się wówczas kilka miejscowości chętnych do postawienia takich placówek u siebie. Również w Wodzisławiu Śl., dzięki autorytetowi dr Aufrechta i jego kontaktom w kręgach medycznych, a też dobrej współpracy z burmistrzem miasta Paulem Neumanem, powstało sanatorium przeciwgruźlicze. Warto wspomnieć, że w tym czasie w radzie miasta Wodzisławia Śl. zasiadał brat doktora Siegfried. Gdy w 1897 r. przystąpiono do wznoszenia sanatorium, dr Aufrecht czynnie nadzorował prace nad wyposażeniem placówki, dzięki czemu wodzisławskie sanatorium nie odbiegało poziomem od ówcześnie funkcjonujących obiektów europejskich, a podejście do pacjentów było w nim równie nowatorskie.
Profesura
Na początku XX w. dr Aufrecht oprócz pracy w magdeburskim szpitalu prowadził dodatkowo dwa prywatne gabinety przy Victoriastrasse 7 i Keisestrase 57, w których przyjmował chorych. Pracę w szpitalu kontynuował do końca 1905 r. W 1906 r. otrzymał tytuł profesora. Odnotował to nawet pierwszy wodzisławski tygodnik „Loslauer Wochenblatt”. W jednym z numerów z dnia 9 czerwca 1906 r. czytamy : „Tytuł profesora otrzymał wcześniejszy dyrektor wewnętrznego oddziału Szpitala w Magdeburgu doktor medycyny Emanuel Aufrecht, brat tutejszego handlowca Siegfrieda Aufrechta”.
Sierociniec i szkoła dla dziewcząt
Po zakończeniu pracy w magdeburskim szpitalu Emanuel wraz z bratem Siegfriedem postanowili uczcić pamięć swych zmarłych rodziców i ufundowali w Wodzisławiu Śl. sierociniec. Być może wpływ na przeznaczenie fundacji mogła mieć pamiętna tragedia wielkiego głodu, jaki panował w okresie dzieciństwa braci: tragedia osieroconych dzieci w mieście bez sierocińca. Według zachowanych źródeł dr Emanuel Aufrecht przeznaczył w 1906 r. na budowę tej placówki pokaźną sumę 30 000 marek, a jego brat Siegfried podarował nieodpłatnie grunt. Obiekt o ciekawej, eklektycznej architekturze z dominacją elementów neogotyckich stanął przy trakcie prowadzącym na Bogumin. W latach 1912 – 1922 mieściła się tam Wyższa Szkoła dla Dziewcząt, a w okresie międzywojennym i po wojnie Ośrodek Zdrowia. Obecnie w budynku przy ulicy Bogumińskiej 3 mieści się Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna.
Majątek w ręce drukarza
W 1914 r. dr Aufrecht wyjechał jeszcze raz do Berlina, by w 1919 r. osiąść już na stałe w Głubczycach. Zamieszkał tam wraz z siostrą Bertą. Nadal przeprowadzał badania i eksperymenty, a jego zwierzętami doświadczalnymi były biegające po pokojach dwie świnki morskie. W tym czasie zainteresowania starego doktora skupiały się nad problemami zmian arteriosklerotycznych (starzenie się naczyń krwionośnych w nerkach).
Rodzina Aufrechtów mieszkała w Wodzisławiu Śl. do 1923 r. Siegfried - brat Emanuela - zajmował się handlem towarami manufakturowymi, co odnotowała jedna z zachowanych ksiąg adresowych z 1913 r.: Aufrecht E: Siegfrid (Samson) Aufrecht Manufakturwarenhandlung, T. 198.
26 listopada 1919 r. Siegfried Aufrecht, skończywszy 61 lat, zapisał majątek rodzinny swemu najstarszemu synowi Georgowi Theodorowi urodzonemu w 1885 r. Był to okres burzliwych wydarzeń na Górnym Śląsku, związanymi z powstaniami śląskimi. Ziemia wodzisławska została przyłączona do Polski 4 lipca 1922 r. Cała ludność żydowska mieszkająca w mieście zmuszona została, bez względu na poglądy polityczne, do jego opuszczenia. Wyznawcy judaizmu potraktowani zostali jako narodowość niemiecka, a Wodzisław Śl. w tym czasie stawiany był za wzór miasteczka, który „sprawnie oczyścił się z Żydów”. Wielopokoleniowy majątek rodziny Aufrechtów przy Rynku 16 zakupił w 1923 r. drukarz Jan Słanina, który w okresie międzywojennym wydawał tu „Gazetę Wodzisławską”.
Sam dr Emanuel związany był pod koniec życia z liberalnym kręgiem żydowskim, do którego należeli: Philip Arnostein, Heinz Galinski (przewodniczący Głównej Rady Żydowskiej w Niemczech), Leo Back (rabin), Bernhard Breslauer, Ismar Elbogen, Josef Gutamnn, Max Rothstein i inni.
Schyłek życia
Gdy dr Aufrecht obchodził w 1924 r. swe 80. urodziny, jedna z górnośląskich gazet wydawana w Gliwicach „Oberschlesien im Bild”, doceniając wkład naukowy tego lekarza – profesora w rozwój medycyny, opublikowała jego zdjęcie i odnotowała:
„Profesor dr Emanuel Aufrecht należący do Rady Medycznej obchodzi 13 marca bieżącego roku swoje 80-te urodziny. Urodzony w Wodzisławiu, po ukończeniu gimnazjum w Raciborzu (na Górnym Śląsku) został asystentem u profesora Virchowa; uczestniczył w wojnach w 1866 i 1870-71 (nagrodzony orderem Żelaznego Krzyża), był przez kilka lat lekarzem prowadzącym w Miejskim Szpitalu na Starym Mieście w Magdeburgu. Zawsze aktywny naukowo , jest doskonałym pisarzem medycznym, szczególnie w dziedzinie choroby gruźlicy. Jego wszechstronne dzieło to „Zapalenie płuc”. Profesor Aufrecht mieszka u swojej siostry w Głubczycach na Górnym Śląsku”.
W 1928 roku, gdy miał już 84 lata, wydano jego ostatnią pracę „Wiedza i opieka w chorobach wewnętrznych”. Dzieło jego życia zostało ukończone.
Profesor Emanuel Aufrecht był cenionym naukowcem, który dzięki swoim badaniom poszerzył wiedzę w zakresie pulmonologii, nefrologii, kardio - angiologii i hepatologii (badał również genezę powstawania komórki rakowej). Dzięki swej pracy dostał się do grona najwybitniejszych medyków.
Pasja i pomoc
Człowieka poznaje się nie po tym co ma, czy po tym co zdobył, ale po tym czym dzieli się z innymi. Profesor Aufrecht, był niewątpliwie człowiekiem wielostronnym, pełnym poświęcenia, żyjącym swą pasją i przede wszystkim chęcią pomocy innym. Posiadał ciekawość i dociekliwość humanisty, wykazywał zdolności organizacyjne, nieprzeciętną pracowitość, wrażliwość na drugiego człowieka, na otoczenie, w którym żył. Zawsze gotowy do udzielenia pomocy, do niesienia ulgi w chorobach i cierpieniach, do poświęceń. Sam pozostał samotny nie założywszy nigdy rodziny.
Emanuel Aufrecht zmarł w Głubczycach w wieku 88 lat w dniu 20 lutego 1933 r. w swym mieszkaniu mieszczącym się przy ulicy Doctorgang 2 (obecnie Niepodległości - dom ten szczęśliwie przetrwał do naszych czasów). Został pochowany na tamtejszym, nowym cmentarzu żydowskim. Niestety kirkut ten został zniszczony w czasie drugiej wojny światowej.
W Wodzisławiu Śl. przyszedł na świat człowiek, z którego osiągnięć powinniśmy być dumni, i którego pamięć należy z szacunkiem zachować.
Sławomir Kulpa
W pracy wykorzystano materiały z Państwowego Archiwum w Katowicach/oddział w Raciborzu, Archiwum USC w Wodzisławiu Śl., Muzeum w Wodzisławiu Śl.oraz pracy Horsta-Petera Wolfa ”Emanuel Aufrecht Eine Biographie, 2013 r.”
Czytaj również: