Egzotyka w ogrodzie

Urzędnicy w starostwach z uśmiechem podają segregatory z zagadkowym napisem CITES. W środku, w równych tabelkach cała menażeria. Żyje w zgodzie tylko na urzędowych kartkach. Papugi obok dzikich kotów, niewielkie małpki obok orłów. – Ojj zdziwi się pan, zdziwi. To prawdziwa księga dżungli – wzdycha urzędniczka schodząc z krzesła z opasłym tomem. Egzotyka z trzeciej półki, pozwala urzędnikom oderwać się na chwilę od nudnych przepisów. Wiedzą co to muriki szary i karakal. Nakreślony flamastrem urzędnika napis CITES na segregatorze, to nic innego jak nazwa konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem. Dokument zawiera listę gatunków, których posiadanie trzeba zgłaszać w urzędach. To co jest żmudnym obowiązkiem dla hodowcy, dla dziennikarza czystą przyjemnością. Z czym więc żyją mieszkańcy Rybnika, Wodzisławia i Raciborza?

Małpa z parteru
Jako, że Rybnik to miasto na prawach powiatu, zwierzęta rejestruje się zarówno w urzędzie miasta jak i w starostwie powiatowym. Co urzędnicy musieli w ubiegłym roku wciągać na listy? – Mamy marmozety zwyczajne. To niewielkie małpki, które rejestrowaliśmy w gminie Lyski. Jeden pan zarejestrował w ubiegłym roku aż siedem tych zwierząt – mówi Olga Polok z Referatu Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa Starostwa Powiatowego w Rybniku. Na ubiegłorocznej liście jest również mieszkaniec Czerwionki, który lubuje się w hodowli ptaków drapieżnych. W ubiegłym roku zarejestrował drapieżną pustułkę. Mieszkaniec Gaszowic ma podobne hobby i ostatnio informował urzędników, że posiada sowę płomykówkę, puchacza zwyczajnego i puchacza plamistego.

Król drapieżników
Na ptaki drapieżne jest ogólny szał. Puchacza ma również mieszkaniec Radlina. Warto tu wspomnieć, że to nie niewielka sówka, a ptak uznawany za największą na świecie sowę, o rozpiętości skrzydeł dochodzących nawet do dwóch metrów. Wielki drapieżnik obok niewielkich ssaków, potrafi upolować nawet małą sarnę i jastrzębia. Rozmiarami i rozmachem dorównuje mu tylko orzeł. – Orła również rejestrowaliśmy. W ubiegłym roku, także w Radlinie  – mówi Magdalena Kozielska ze Starostwa Powiatowego w Wodzisławiu Śląskim i dodaje, że większość rejestrowanych zwierząt stanowią papugi. Obok bardziej popularnych gatunków są i znane z filmów ary. W Rybniku w 2013 i 2014 roku zarejestrowano sześć okazów ary błękitnej. Na ubiegłorocznej liście urzędników z Rybnika widnieje również karakal, czyli ryś stepowy oraz muriki szary. Ta ostatnia to dość spora małpa z rejonu Ameryki Południowej. Jej mniejsza kuzynka kapucynka czubata, żyje sobie w Rydułtowach. Zarejestrowano ją w ubiegłym roku. Na liście Starostwa Powiatowego w Raciborzu  spokojnie. W ostatnich latach brak małp i wielkich kotów. – Obok ptaków mamy trochę zarejestrowanych pytonów, kameleonów i żółwi – wyjaśnia Karolina Kunicka.

Szympans rozniósłby panu dom
Jak wyjaśnia Andrzej Kosiorowski z Centrum Egzotyki w Warszawie małpa małpie nierówna, szczególnie gdy idzie o wzrost. Małpą jest zarówno ważąca około 100 gram pigmejka, jak i ważący ponad dwieście kilogramów goryl. Większość dużych małp jest bardzo niebezpieczna, szczególnie dla osób nie mających doświadczenia w obcowaniu z nimi. – Są nieprawdopodobnie silne, szybkie i inteligentne, potrafią wszystkie te cechy wykorzystać tak, aby osiągnąć to, czego chcą – mówi hodowca, zajmujący się między innymi handlem mniejszymi małpkami. – Wielkie małpy człekokształtne, które mają skłonność do przyjmowania postawy wyprostowanej: szympansy, orangutany, goryle i gibony, zaliczone zostały do zwierząt niebezpiecznych i nie wolno trzymać ich w domach. W filmach wykorzystuje się tylko młode małpy, specjalnie tresowane i znajdujące się pod opieką fachowców. Zapewniam, że osoba bez dużego doświadczenia nie poradziłaby sobie nawet z takim młodym i wytresowanym zwierzęciem, a w przypadku starszego osobnika byłby on niebezpieczny nawet dla doświadczonego tresera. Pomijam tu fakt, że ceny małp człekokształtnych są horrendalne – dodaje Kosiorowski.

Cyrk w ogrodzie
Małp, o których wspomina hodowca i tak nie można by było kupić z legalnego źródła. – Jeśli ktoś jakimś cudem uzyskałby nawet pozwolenie na hodowlę takiego szympansa. Warunki, które musiałby mu zapewnić kosztowałyby miliony złotych – mówi nam Andrzej Malec, szef działu  hodowlanego Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie. – Takie pozwolenia otrzymują ogrody zoologiczne i np. cyrki. Choć te ostatnie coraz rzadziej. Presja ze strony społeczeństwa jest tak duża, że w cyrku coraz rzadziej można zobaczyć egzotyczne zwierzęta. Swojego czasu dużo takich zwierząt trzymano w szkole cyrkowej w Julinku. Choć z drugiej strony, ktoś tam na południu Polski hodował lwa, więc wszystko jest możliwe – zawiesza głos pracownik ZOO. O czym mowa? O biznesmenie z Podkarpacia  i Simbie. Simba to lew. Dziś już całkiem spory. Zwierzę trafiło do biznesmena w 2009 roku na przechowanie. Kiedy sprawą zainteresowała się prokuratura, biznesmen, aby wybrnąć z kłopotów musiał założyć... cyrk. To formalnie pozwoliło mu starać się o pozwolenie. Od tego czasu wolny czas pochłonęło mu wymyślanie kolejnych zabezpieczeń, aby wielki kot nie wydostał się z wybiegu. Drugi lew? – Nie stać mnie –  mówił dziennikarzom.

Pozwolenie nie dla każdego
Obok międzynarodowej listy CITES, istnieje jeszcze lista gatunków niebezpiecznych wprowadzona przez Ministra Środowiska. To właśnie ta lista  wprowadziła obostrzenia, przez które Kowalski nie kupi szympansa. – Przepisy szczegółowo określają jakie zwierzęta można trzymać w domach po spełnieniu odpowiednich warunków – mówi nam Małgorzata Zielonka z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska  w Katowicach.

Również przepisy określają jakie zabezpieczenia powinny być spełnione przy trzymaniu danych zwierząt. Są to różnego rodzaju podwójne ogrodzenia czy śluzy. Istnieje również Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym. W przypadku przetrzymywania tych zwierząt z punktu widzenia środowiska to nie tylko bezpieczeństwo jest ważne, ale rónież uniemożliwienie ucieczki przedstawiciela obcego gatunku, np. rak pręgowany, żółw czerwonolicy, szop pracz, wiewiórka szara – dodaje pracownica RDOŚ. Dyrekcja nie tylko wydaje pozwolenia na trzymanie zwierząt niebezpiecznych obcych, ale może kontrolować zabezpieczenia i warunki w jakich trzymane jest zwierzę.

Należy sobie zdawać sprawę, że przy zakupie niektórych gatunków zwierząt oprócz rejestracji w Starostwie, konieczne będzie jednoczesne uzyskanie zezwolenia na ich przetrzymywanie i posiadanie z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach. Taki wymóg istnieje w przypadku gatunków rodzimych, objętych ochrona gatunkową, gatunków niebezpiecznych oraz gatunków obcych. - Brak takiego zezwolenia powoduje, że takie zwierzę jest przetrzymywane w sposób nielegalny i możemy mieć potem problem np. z jego sprzedażą lub darowizną - mówi małgorzata Zielonka.

Pyton na osiedlu
– Przeciętny Kowalski nie kupi szympansa, bo nie ma go gdzie kupić – uzupełnia Andrzej Malec z chorzowskiego ZOO. – Z ZOO go nie kupi, bo ogrody zoologiczne prowadzą handel między sobą. Jeśli kupi go z nielegalnego źródła, może zostać z dużym problemem, gdy zwierzę podrośnie. Nie jesteśmy w stanie przyjąć zwierzęcia z nielegalnego źródła, bo po prostu nie mamy możliwości zalegalizowania go potem. Jesteśmy zasypywani prośbami od hodowców o przyjęcie wielkich węży, które przestały się mieścić w terrariach. Barwne odmiany i krzyżówki np. pytonów nie są dla nas zbyt atrakcyjne. Potem w telewizji mówi się o wężach znalezionych w dziwnych miejscach. Nie mamy warunków, aby przyjmować kolejne okazy np. pytona siatkowego, który rośnie do 10 metrów. Kupujmy zwierzęta z legalnych źródeł, aby później nie mieć problemów – apeluje szef działu hodowlanego.

Adrian Czarnota