Coraz więcej rzadkich cisów

W Nadleśnictwie Ustroń wiekowe cisy występują w rezerwacie „Zadni Gaj" w Leśnictwie Dzięgielów. Populacja składa się z 41 drzew, o wieku sięgającym 300 lat. W rezerwacie pod okapem dojrzałych drzew występują niezwykle cenne odnowienia cisa pochodzące z naturalnego obsiewu. Odnowienia wymagają czynnej ochrony prowadzonej przez leśników, polegającej na wykaszaniu roślinności zielnej i wycinaniu krzewów wokół młodych cisów. Leśnicy zadbali także o ogrodzenie rezerwatu i jego konserwację oraz o wymianę tablic z numerami poszczególnych okazów. Wszystkie te działania są prowadzone za zgodą Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach.

Nadleśnictwo Ustroń realizowało także opracowany i wdrażany przez Lasy Państwowe „Program restytucji cisa pospolitego w Polsce". Przywracanie tego gatunku okazało się trudne, bo cis jest kapryśną rośliną, która sama decyduje, pokazując po swoim wzroście, czy miejsce i sąsiedztwo jest odpowiednie. Intuicyjne wyczucie leśników, którzy podejmują się tego zadania jest, oprócz zawodowego przygotowania i doświadczenia, bardzo potrzebne i przydatne. Przywracanie rodzimej populacji cisa rozpoczyna się od ręcznego zbioru nasion, na który leśnicy każdorazowo uzyskują pozwolenie z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Potem w szkółce leśnej z nasion produkuje się sadzonki służące do zakładania upraw leśnych. W Nadleśnictwie Ustroń założono je w czterech leśnictwach: Górki, Pruchna, Zebrzydowice i Czantoria. Przetrwanie i wzrost sadzonek wymaga od leśników dużych nakładów pracy. Przede wszystkim uprawy muszą być grodzone, bo cis choć jest trujący stanowi przysmak dla niektórych zwierząt leśnych, np. saren, którym w ogóle nie szkodzi. W działania mające na celu zwiększenie populacji cisa włączyły się również lokalne społeczności. We wsi Cisownica w gminie Goleszów mieszkańcy we współpracy z leśnikami sadzili sadzonki cisów na terenie swoich posesji i w ich sąsiedztwie.

W Polsce cis jest gatunkiem ginącym, objętym ochroną gatunkową. Zachowane do dziś nazwy własne pośrednio wskazują, że w przeszłości cis wcale nie był gatunkiem rzadkim. W XV wieku Polska była liczącym się eksporterem drewna cisowego, do tego stopnia, że król Władysław Jagiełło zaniepokojony masową skalą pozyskania cennego surowca wprowadził znaczne ograniczenia. W Europie drewno cisowe miało w czasach Jagiellonów znaczenie strategiczne, bowiem wyrabiano z niego broń wojenną i myśliwską, głównie łuki , włócznie i tarcze rycerskie. W efekcie populacja cisa pospolitego została poważnie przetrzebiona w skali całego kontynentu.

W lasach cis występuje rzadko, ale za to w warunkach miejskich, pod postacią różnych odmian i mieszańców, uprawiany jest, od wieków, jako ozdobny krzew ogrodowy. Cis jest rośliną prawie w całości trującą dla ludzi i wielu gatunków zwierząt, jedynie czerwona osnówka otaczająca nasionka jest jadalna.