Wszystko, wszystko się zdarza sługom ołtarza… Przykro mi stąd, smutno i żal

Człowiek to nie jest piękne zwierzę

Trudno mi odpędzić od siebie wrażenie, że to, co się teraz przed nami z kościelnej rzeczywistości odsłania, nie jest nowe. Tak chyba, jak w Kościele jest dziś, w Kościele z dawien dawna było i, niestety – mówmy szczerze do końca – tak też zapewne pozostanie. Gorzka to prawda. Ale lepsza gorzka prawda od słodkiej iluzji. Jakoś nie bardzo jestem skory dać wiarę przekonaniu – może jestem w błędzie – że dziś mamy spraw trudnych w Kościele więcej niż w przeszłości.

Co zaś tyczy się przyszłości: myślę, że niewiele się zmieni. Mniej, jak sądzę, niż spodziewamy się, że się zmieni. Możemy wprowadzać nowe rozwiązania systemowe. Tyle tylko, że doświadczenie pokazuje, iż rozwiązania systemowe najzwyczajniej się nie sprawdzają. Mało to już rozwiązań systemowych w różnych dziedzinach rzeczywistości ludzkiej wprowadzono? System zawsze ma luki, przez system zawsze można się prześliznąć. Systemy nie działają, ponieważ nerw rzeczy biegnie w człowieku i tkwi w jego naturze. W tym, jaki człowiek jest. W tym, co w sobie nosi. W tych jego niebie i piekle. A nad tym żaden system nie jest w stanie zapanować. Tego żaden system nie zgłębi, nie spenetruje. Tego nie da się systemowo przecedzić, odsączając to, co nam się nie podoba. A odnośnie znowuż do układów: kiedy jedne się rozpadają, zaraz tworzą się następne, bo w tej przestrzeni nie ma miejsca na pustkę. Oczywiście, trzeba szukać rozwiązań systemowych lepszych od zastanych i trzeba burzyć układy i układziki. Jasne. Tylko należy mieć przy tym jakiś dystans. I nie wolno w konstruowaniu nowych rozwiązań systemowych i rozpirzaniu zastanych układów pokładać zbyt wielkich nadziei. Tu byłbym dość sceptyczny. Natura człowiecza jest, jaka jest. Jedna z książek Barbary Skargi nosi wymowny tytuł, doskonale pasujący tu jako puenta: człowiek to nie jest piękne zwierzę.

Pesymizm optymistyczny

Dobrze nie oczekiwać od ludzi za wiele. Dobrze tedy i od księży nie oczekiwać za wiele. W ogóle od życia dobrze jest nie za wiele oczekiwać. Mniej się wówczas człowiek rozczarowuje. Mniej, znacznie mniej go wtedy boli. A najmniejsza nawet normalność – nie mówiąc już o szlachetności – naonczas cieszy. Szczerze i głęboko cieszy. Oto ów skromny optymizm, który na początku niniejszego tekstu zapowiedziałem – kwintesencja antropologicznego pesymizmu.

ks. Łukasz Libowski