Czy forma umowy ma wpływ na jej ważność?

W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada swobody umów, co oznacza, że strony mogą dowolnie według własnych uzgodnień skonstruować umowę. Jednak zasada ta doznaje pewnych ograniczeń, a jednym z nich jest właśnie forma w jakiej zawierane są umowy. Nikogo nie trzeba już przekonywać, że np. sprzedaż nieruchomości odbywa się w formie notarialnej. Ale i inne umowy, których przedmiotem nie jest sprzedaż nieruchomości, doznają ograniczeń. Forma – notarialna, pisemna, ustna, z zastrzeżeniem nieważności itp. może mieć duże znaczenie nie tylko dla ważności zapisów umowy, ale także dla celów dowodowych gdy dochodzi między stronami umowy do sporów.

Skutki niedochowania formy czynności prawnej mogą być różne. Trzy podstawowe rygory to: forma zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych (ad probationem), forma zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) i forma zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum). Sformułowania jakie strony zawierają w swoich umowach, np. zapis: „zmiany umowy mogą odbywać się włącznie pisemnie pod rygorem nieważności” mają określone skutki prawne. Dlatego zawsze warto się zastanowić konstruując umowę czy aby nie popełniamy błędu, który może rodzić poważne konsekwencje. Czy dany zapis jest prawidłowy, czy dla tej czynności nie jest wymagana określona w przepisach prawa forma.

Uwaga! Umowa może zostać również zawarta w formie ustnej, jeśli przepis szczególny nie zastrzega dla ważności czynności prawnej określonej formy. Takich umów jest wiele w zwykłym codziennym życiu, np. kupno artykułów spożywczych w sklepie.

Natalia Lewandowska-Fac - radca prawny, mediator