Jakie możliwości daje wyszukiwarka NIP? Czy mogą z niej korzystać tylko przedsiębiorcy?

Wszystko, co musisz wiedzieć o Numerze Identyfikacji Podatkowej

Gdy dziś myślimy o bazie NIP, mamy na myśli takie usługi, jak wyszukiwarkę, do której daje dostęp ALEO.com, czyli największa baza firm w Polsce. Można z niej skorzystać, korzystając z podstrony: ​​https://aleo.com/pl/funkcje/baza-firm/wyszukiwarka-nip.

Warto jednak wiedzieć o tym, że dostęp do bazy nie zawsze był tak prosty, jak ma to miejsce obecnie. Rejestr powstał w 1995 roku, a w swoim pierwotnym zamyśle, był zupełnie innym zbiorem danych, niż ma to miejsce obecnie.

Nie brakuje osób, które wręcz twierdzą, że wśród wszystkich ogólnodostępnych baz danych, do jakich ma dostęp każdy z nas, to właśnie Numer Identyfikacji Podatkowej zmienił się najbardziej. Czy zawsze był to rejestr zarezerwowany tylko dla przedsiębiorców? Nie.

Między 1995 a 2012 rokiem, każdy dorosły, aktywny zawodowo, obywatel Polski miał swój własny, unikatowy Numer Identyfikacji Podatkowej. W pewnym uproszczeniu pełnił on tę funkcję, którą obecnie dla osób zatrudnionych na przykład na umowę o pracę, ma PESEL. 

Jeśli zatrudnialiśmy się u nowego pracodawcy między 1996 a 2012 rokiem, to w dziale kadr niemal zawsze musieliśmy podawać nasz Numer Identyfikacji Podatkowej. Służył on także do corocznych rozliczeń z fiskusem. W tym samym czasie NIP był też jednym z najważniejszych zbiorów dla przedsiębiorców. Identyfikator obowiązkowo pojawiał się m.in. na fakturach czy pieczątkach. 

Wynikało to z tego, że ustawodawca podszedł do bazy NIP w sposób bardzo ambitny: miała ona jednocześnie agregować dane dwóch zupełnie różnych grup zawodowych: pracowników i przedsiębiorców. Niestety, ale jedyną różnicą, która dla aparatu państwa oddzielała te dwie osoby, był różny format zapisu NIP-u.

Działalności gospodarcze zapisywały identyfikator w formacie 000-00-00-000, a osoby fizyczne posługiwały się formą 000-000-00-00. Już pierwsze lata funkcjonowania bazy pokazały, że rodzi to sporo problemów — zarówno po stronie aparatu państwowego, jak i wśród obywateli. Pomyłki zdarzały się dość często, co w ostatecznym rozrachunku niepotrzebnie angażowało urzędników i przeciągało pozornie proste sprawy administracyjno-skarbowe.

Dwanaście lat po „debiucie” bazy NIP, zdecydowano wreszcie, że wymaga ona gruntownej przebudowy. Kluczowym aktem prawnym była Ustawa o Numerze Identyfikacji Podatkowej, która sprawiła, że rejestr stał się domeną przedsiębiorców.

Warto pamiętać też o tym, że obowiązek posiadania numeru NIP dotyczy też jednostek samorządu terytorialnego (urzędów wojewódzkich, starostw powiatowych, urzędów gmin oraz wybranych jednostek podległych), a także fundacji i stowarzyszeń rejestrowych.

Jakie dane znajdują się w bazie NIP?

Korzystając z wyszukiwarki w serwisie takim, jak ALEO.com, szybko ustalimy m.in. dane teleadresowe wybranego podmiotu gospodarczego. Informacje są pobierane m.in. z bazy CEIDG, co oznacza, że jeśli przedsiębiorca podał tam też numer telefonu komórkowego, to również będziemy mieć do niego dostęp.

Kolejne ciekawe informacje, to kody PKD, które dają nam szeroki obraz tego, w jakim obszarze rynku działa wybrane przedsiębiorstwo. Jeśli wymaga tego odpowiedni akt prawny, to po podaniu numeru NIP można też zapoznać się z raportami finansowymi spółek oraz prześledzić powiązania między osobami wchodzącymi w skład zarządu.

Numer Identyfikacji Podatkowej przyda się też, jeśli chcemy sprawdzić, czy wybrane przedsiębiorstwo nie zalega na przykład ze składkami. Można skorzystać w tym celu z Białej Listy Podatników VAT. Jeśli pracujemy z partnerem biznesowym z Unii Europejskiej, to dzięki NIP może on szybko sprawdzić nas w europejskiej bazie VIES. 

Jak szybko wyrobić numer NIP?

Najszybszy, a jednocześnie najprostszy sposób został przewidziany dla osób, które dopiero rejestrują własną działalność przez internet, korzystając w tym celu z formularza CEIDG. Identyfikator zostanie nam przyznany automatycznie, choć na jego pełną „aktywację” trzeba poczekać kilka dni. Wynika to ze specyfiki polskiego systemu podatkowego, gdzie — z formalnego punktu widzenia — NIP nadaje właściwy dla miejsca rejestracji firmy naczelnik urzędu skarbowego.

Wciąż można wyrobić NIP w tradycyjny sposób. W tym celu korzystamy z formularza NIP-3. Zwykle można go wypełnić i złożyć w punkcie obsługi inwestora w urzędzie gminy.