Rozwód czy separacja – które rozwiązanie wybrać?

Podstawową różnicą pomiędzy rozwodem a separacją jest fakt, że rozwód skutecznie i trwale rozwiązuje związek małżeński. Nie ma możliwości zmiany wyroku rozwodowego po jego uprawomocnieniu, a jeżeli małżonkowie po upływie czasu zdecydowaliby się wrócić do siebie i ponownie tworzyć rodzinę, musieliby zawrzeć kolejny związek małżeński. Oprócz tego zachodzą zmiany w sferze majątkowej każdego z małżonków. Przyjmując uniwersalny model ustroju majątkowego małżeńskiego, jakim jest ustawowa wspólność majątkowa małżeńska należy pamiętać, że w momencie prawomocnego orzeczenia rozwodu wspólność ta ustaje z mocy prawa, a nabyte w trakcie trwania małżeństwa składniki majątku wspólnego podlegają podziałowi. W przypadku braku porozumienia byłych małżonków o ich podziale może zdecydować Sąd.

Orzeczenia rozwodu wymaga zweryfikowania przez Sąd, czy doszło do całkowitego rozkładu pożycia małżeńskiego. Kodeks wskazuje zarówno na pozytywne jak i negatywne przesłanki rozwodu, których spełnienie warunkuje wydanie żądanego orzeczenia. Pozytywną przesłanką orzekania rozwodu jest wspomniany zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Przejawia się ustaniem więzi uczuciowej, fizycznej i gospodarczej. W trakcie postępowania Sąd bada, czy doszło do trwałego rozkładu pożycia oraz czy jest on zupełny. Poza pozytywnymi przesłankami istnieją zarówno negatywne, które uniemożliwiają Sądowi orzeczenie rozwodu. Te negatywne przesłanki to dobro wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzeczność orzeczenia rozwodu z zasadami współżycia społecznego. W trakcie procesu należy wykazać zarówno, że zachodzą przesłanki pozytywne oraz że nie zachodzą jednocześnie przesłanki negatywne.

Instytucja separacji z kolei, różni się zasadniczo tym, że pomimo tego, iż może zostać orzeczona przez Sąd (separacja prawna) nie skutkuje rozwiązaniem związku małżeńskiego. Wiąże się to z tym, że małżonkowie posiadają możliwość powrotu do wspólnego pożycia, ponieważ z mocy prawa małżeństwo nie ustaje. Przesłanką pozytywną orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (a więc brak jest trwałości tego rozkładu). Negatywne przesłanki separacji prawnej są tożsame z przesłankami znanymi już z rozwodu tj. dobro wspólnych małoletnich dzieci oraz sprzeczność orzeczenia separacji z zasadami współżycia społecznego. Instytucja separacji jest odpowiednim rozwiązaniem dla małżeństw, które potrzebują przestrzeni na podjęcie decyzji. Warto przy tym pamiętać, że orzeczenie separacja, tak jak orzeczenie rozwodu powoduje powstanie pomiędzy małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej. W trakcie postępowania o orzeczenie separacji, strony mogą zmodyfikować swoje żądania, co może skutkować przekształceniem postępowania w proces rozwodowy.

Oprócz separacji prawnej istnieje separacja faktyczna, która pomimo braku stosownego uregulowania, również wywiera skutki w sferze prawnej. Przykładowo, nie zwalnia ona z obowiązku łożenia na potrzeby rodziny, co podkreśla fakt, że pomimo braku wspólnego pożycia małżeństwo nadal trwa i obowiązki wynikające ze związku małżeńskiego utrzymują się tak długo, jak trwa małżeństwo.

Podsumowując, w zależności od potrzeb małżonków, ustawodawca proponuje rozwiązania dotyczące całkowitego braku perspektyw na podtrzymanie małżeństwa (rozwód), jak i przejściowy moment, w którym małżonkowie mogą jeszcze próbować odbudować łączące ich więzi (separacja). Stosunkowo do indywidualnych potrzeb, wnoszenie o orzeczenie separacji wiąże się z nadzieją na utrzymanie małżeństwa, z perspektywą na odbudowę relacji pomiędzy małżonkami, z kolei orzeczenie rozwodu jest ostatnim etapem unicestwienia małżeństwa z prawnego punktu widzenia. Wszelkie roszczenia uboczne takie jak władza rodzicielska, kontakty z dziećmi, roszczenia alimentacyjne czy podział majątku, są również przedmiotem orzeczenia Sądu. Należy pamiętać, że co do zasady, rozwód opiera się na dążeniu do udowodnienia całkowitego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, separacja zaś jest momentem niejako „przejściowym” gdy rozkład pożycia jest zupełny jednakże brak mu cechy trwałości.

W każdym z przypadków rekomendowanym jest przed podjęciem jakichkolwiek kroków w przedmiotowym zakresie skonsultowanie swojej sytuacji ze specjalistami z dziedziny prawa rodzinnego, którzy pomogą wybrać odpowiednią formę powództwa w zależności od sytuacji osobistej małżonka. Zachęcamy w tym celu do skorzystania z usług Kancelarii mec. Natalii Zielmachowicz, która na co dzień praktykuje w zakresie szeroko rozumianego prawa rodzinnego i pomoże dostosować odpowiednie rozwiązania.