300 złotych miesięcznie dla sołtysa. Na czym polega ta funkcja i dlaczego jest taka ważna?

Sołtys ważny dla lokalnej społeczności

Sołtys jest bez wątpienia bardzo ważną funkcją w sołectwie czyli najmniejszej komórce samorządowej. Wybór sołtysa dokonuje się w wyborach bezpośrednich, a zatem nie ma możliwości dokonywania układanek politycznych czy głosowania na listę, która "wyciągnęłaby" kandydata. Funkcję otrzymuje ten, który podczas zebrania wiejskiego uzyska najwięcej głosów. Każde sołectwo posiada swoją specyfikę oraz swój niepowtarzalny charakter. Niektóre liczą 200- 300 mieszkańców inne składają się z tysięcy osób. 

Zadania, które wykonuje sołtys są bardzo szerokie. Niektóre z nich są identyczne w każdym sołectwie zaś inne związane są bezpośrednio z jego specyfiką i położeniem. Dla przykładu sołtys, którego obszarem działania są tereny górzyste nie będzie zajmować się kwestią zalewania mieszkańców przez napływającą wodę. Sprawy melioracyjne są zaś obecne na terenach położonych niżej. Wachlarz działań jest zatem bardzo szeroki. 

Dotychczas sołtysi otrzymywali diety zgodnie z uchwałami rad gmin. Od tego roku mogą jednak dodatkowo ubiegać się o dodatek do emerytury w wysokości 300 złotych.

Komu przysługuje świadczenie?

- Świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa mogą uzyskać osoby, które: pełniły funkcję sołtysa na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym przez okres co najmniej dwóch kadencji, lecz nie mniej niż 8 lat; uzyskały wiek emerytalny: w przypadku kobiet 60 lat, zaś w przypadku mężczyzn 65 lat; nie były skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa. Przy ustalaniu okresu pełnienia funkcji sołtysa nie jest wymagane zachowanie ciągłości pełnienia tej funkcji. Świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa KRUS przyznaje wszystkim osobom pełniącym tę funkcję, niezależnie od pobieranego świadczenia emerytalno-rentowego z ZUS lub innego organu rentowego. Świadczenie przysługuje od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek o jego przyznanie, w kwocie 300 złotych miesięcznie. Kwota ta będzie podlegała corocznej waloryzacji (od 1 marca danego roku) o wskaźnik waloryzacji ustalony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - informuje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Gdzie złożyć wniosek? 

- Należy złożyć wniosek o przyznanie świadczenia w oddziale regionalnym albo placówce terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), właściwych ze względu na miejsce zamieszkania. Wzór wniosku jest określony w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzoru wniosku o przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa. Do wniosku należy dołączyć: zaświadczenie wydane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego dla sołectwa, w którym wnioskodawca pełnił funkcję sołtysa, potwierdzające okres pełnienia tej funkcji oraz oświadczenie wnioskodawcy o niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa - informuje MRiRW.

Co zrobić jeżeli brakuje dokumentów?

Brak dokumentacji w tego typu przypadku może być czymś naturalnym. Podobna sytuacja jest ze świadczeniami emerytalnymi dla strażaków-ochotników, którzy posiadali uprawnienia i brali udział w działaniach ratowniczo-gaśniczych. W obu przypadkach ustawodawca dopuścił możliwość złożenia oświadczeń przez świadków. W przypadku sołtysów jest konieczność przedstawienia 5-ciu świadków. 

- W przypadku braku dokumentów potwierdzających spełnienie wymogu pełnienia funkcji sołtysa przez co najmniej dwie kadencje nie mniej niż 8 lat zaświadczenie może być zastąpione pisemnym oświadczeniem złożonym przez wnioskodawcę o spełnieniu tego wymogu. Zaświadczenie musi być potwierdzone pisemnymi oświadczeniami złożonymi przez co najmniej 5 osób zamieszkujących w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa - czytamy w komunikacie na stronie MRiRW.

Trójstopniowy podział samorządu

W Polsce jest trójstopniowy podział samorządu, który składa się z gmin, powiatów i województw.

- Trójstopniowy podział administracyjny (terytorialny) Polski został wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 roku. Zgodnie z nim terytorium Polski podzielone zostało na województwa, następnie na powiaty (w tym gminy mające status miast na prawach powiatu) oraz gminy. Podział ten zastąpił obowiązujący od 1975 roku dwustopniowy podział administracyjny na województwa i gminy. Wprowadzony w 1999 roku podział obejmował: 16 województw, 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu, 2489 gmin (w tym 11 gmin m.st. Warszawy). Podział ten, od chwili jego wprowadzenia, ulega niewielkim modyfikacjom. W 2002 roku utworzono 7 powiatów i jedną gminę, jeden powiat przekształcono w miasto na prawach powiatu oraz zlikwidowano 12 gmin, w 2003 roku zlikwidowano jedno miasto na prawach powiatu (przywrócone następnie w 2013 roku), w 2010 roku utworzono jedną gminę, w 2015 oraz 2019 roku zlikwidowano po jednej gminie. Dodatkowo co roku następują niewielkie korekty granic województw, powiatów i gmin. Według stanu na 1 stycznia 2023 r. podział administracyjny Polski obejmował: 16 województw, 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu, 2477 gmin (w tym 302 gminy miejskie, 677 gmin miejsko-wiejskich i 1498 gmin wiejskich). Informacje o liczebności poszczególnych jednostek administracyjnych w poszczególnych latach można uzyskać na stronie Rejestru TERYT - czytamy na stronie Głównego Urzędu Statystycznego (www.stat.gov.pl) 

Jakie są rodzaje gmin?

- Na podstawie podziału administracyjnego Polski ustalone są rodzaje gmin oraz obszary miejskie i wiejskie. Wyróżniane są trzy rodzaje gmin: gminy miejskie, których granice pokrywają się z granicą miasta tworzącego gminę (gminy miejskie mogą być także miastami na prawach powiatu); gminy miejsko-wiejskie, w których skład wchodzą zarówno miasta w granicach administracyjnych, jak i obszary poza granicami miast; gminy wiejskie, które na swoim obszarze nie posiadają miast - informuje GUS.

W naszym regionie każdy samorząd również ma swoją specyfikę. Zazwyczaj w gminach miejskich jest podział na dzielnice i wybierane są na pięcioletnią kadencję rady dzielnicy oraz zarządy z przewodniczącym na czele. Funkcję przewodniczącego zarządu dzielnicy w gminie miejskiej można porównać do funkcji sołtysa w sołectwie. Jednak w Raciborzu, który jest gminą miejską nie ma takiego podziału, miasto nie posiada dzielnic. W Wodzisławiu Śląskim jest podział na dzielnice i każda z nich ma swoją radę, zarząd i przewodniczącego zarządu i rady. Czerwionka - Leszczyny jest z kolei gminą miejsko-wiejską. Gmina ta posiada zarówno dzielnice, sołectwa i osiedla, które są jednostkami pomocniczymi powołanymi na mocy uchwały rady miejskiej. W Jastrzębiu-Zdroju są zarówno sołectwa, jak i osiedla. 

Dla przykładu powiat wodzisławski składa się z 9 gmin: 4 miejskie (Pszów, Radlin, Rydułtowy i Wodzisław Śląski) oraz 5 wiejskich (Godów, Gorzyce, Lubomia, Marklowice i Mszana). W Godowie jest 7 sołectw, są to: Godów, Gołkowice, Skrzyszów, Podbucze, Krostoszowice, Łaziska i Skrbeńsko. Sołectwa Mszany to: Mszana, Połomia i Gogołowa. W Gorzycach jest 12 sołectw, zaś Lubomia składa się z 5 sołectw.

W Jastrzębiu-Zdroju natomiast sołectwami są Ruptawa-Cisówka, Moszczenica, Bzie, Borynia, Skrzeczkowice oraz Szeroka. 

Sołtysem jest się dla sprawy, a nie dla pieniędzy

O to czy decyzja ustawowa satysfakcjonuje zainteresowanych zapytaliśmy sołtysa Olzy Józefa Sosneckiego.

- Nie wiem, czy tak zadane pytanie jest właściwe. Funkcja sołtysa jest funkcją społeczną, za którą sołtys otrzymuje dietę. W miesiącu marcu na łamach Nowin ukazał artykuł dotyczący sołtysów - ich szerokiego zakresu zadań i obowiązków. Nie chciałbym wracać w szczegółach do niego, ale na zakończenie artykułu zapewniłem, że wrócimy do tego tematu. Obecnie nadarzyła się okazja, aby w kilku zdaniach jednak powrócić. Informacja jaka dotarła do nas o dodatku emerytalnym była pewnym zaskoczeniem. Nikt z nas, a znam wszystkich dwunastu sołtysów Gminy Gorzyce, nie zabiegał o coś takiego. Jesteśmy i powinniśmy być niesterowalną grupą tworzącą jedną całość, pracując dla dobra poszczególnych sołectw. Sołtyski i sołtysi to osoby z wielkim doświadczeniem, wiedzą, zaangażowaniem i znajomością swojego terenu jak nikt inny, niektórzy z ponad dwudziestoletnim stażem. Funkcja jaką pełnimy jest dla nas wielkim wyzwaniem. Czy te środki finansowe będą pewną zachętą dla przyszłych kandydatów? Źle by się stało, gdyby to było faktem. Dla sołtysów sprawa finansów nie powinna być najważniejsza. Sołtysem jest się dla sprawy oraz przede wszystkim dla społeczności lokalnej - mówi Nowinom sołtys Józef Sosnecki.

Sołtys Gabriela Świerzy: Pełniąc funkcję sołtysa, z 36-letniej laski stałam się 60-letnią "starką".

O komentarz poprosiliśmy też panią Gabrielę Świerzy, która od 24 lat pełni funkcję sołtysa w Grabówce.

- Sołtysem jak pan wie jestem już siódmą kadencję i dopiero ten rząd trochę się przychylił i został wprowadzony dodatek emerytalny. Myślę, że jest to ważna rzecz, aby docenić rolę sołtysa w lokalnej społeczności, bo jest to bardzo ważna rola. Sołtys jest liderem mającym zaufanie. Sołtys jest wybierany w wyborach bezpośrednich. Jeżeli jakiś mieszkaniec ma problem, to zazwyczaj na początku udaje się do sołtysa. W bardzo wielu miejscowościach sołtysi współdziałają z organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie zarówno sołectwa jak i gminy. Są to ochotnicze straże pożarne, koła gospodyń wiejskich czy kluby sportowe. Jak zostałam sołtysem to była u nas w gminie tylko jedna kobieta na tym stanowisku. Obecnie w Lubomi są trzy sołtyski i dwóch sołtysów. Ten dodatek w moim przypadku jest pewnym rodzajem podziękowania za moją pracę. Jestem sołtysem 24 lata i znaczną część siebie oddałam tej funkcji. Sołtys zabiera czas poświęcony rodzinie. Doba ma tylko 24 godziny. W okresie pełnienia funkcji sołtysa dorosły moje córki, zostałam babcią. Pełniąc funkcję sołtysa z 36-letniej „laski” stałam się 60-letnią „starką”. Warto również dodać, że trzeba mieć wyrozumiałego partnera, bo jeżeli nie będzie wsparcia od tej osoby, to nie da się rozwiązać żadnych konfliktów – mówi sołtys Grabówki Gabriela Świerzy.

Funkcja sołtysa, choć pozornie niewidoczna, jest bardzo ważna dla samorządu terytorialnego. Ludzie często zwracają się do sołtysa ze swoimi problemami, które nie zawsze można rozwiązać. Bez względu na dodatki i diety, funkcja ta ciągle pozostaje funkcją społeczną, gdyż zadania jakie wykonuje sołtys często wykraczają poza jego obowiązki.