Są chętni na odłów i eliminację nutrii w Rybniku. Ile to będzie kosztować?

Wiadomość o planie odłowu i uśmiercenia nutrii w województwie śląskim spotkała się z wyjątkowo żywiołową reakcją społeczną. Dotyczy to przede wszystkim Rybnika, gdzie przez długi czas gryzonie tego gatunku traktowano jako swego rodzaju miejską maskotkę. Jednak od kilku lat było już wiadomo, że sympatyczne nutrie są wielkim zagrożeniem dla rodzimej przyrody, w tym obszarów chronionych, takich jak np. Rezerwat Przyrody Łężczok.

Emocje kontra odpowiedzialność

- Nie popieramy uśmiercania zwierząt, nie jest nam obojętny ich los, ale rozumiemy, dlaczego podjęcie działań jest niezbędne. Jesteśmy świadomi negatywnego odbioru naszych działań przez osoby powierzchownie zapoznane z tematem i bazujące na wyłącznie na emocjach, dlatego tak ważne jest podnoszenie świadomości zagrożenia, jakie niesie ze sobą inwazja tego gatunku. Podchodząc odpowiedzialnie do ochrony rodzimej bioróżnorodności, musimy takie działania potraktować jako konieczność – mówi Przemysław Skrzypiec, zastępca Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach i Regionalny Konserwator Przyrody.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach przypomina o zagrożeniu, jakie niekontrolowany wzrost populacji nutrii stanowi dla rodzimej przyrody. - Nutria przemieszcza się wzdłuż cieków wodnych. Posiadamy dane o obecności nutrii na terenie użytku ekologicznego Kencerz, znajdującego się na pograniczu Rybnika i Żor, na terenie Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Mamy, potwierdzone w 2024 roku, stanowisko nutrii na terenie Wodzisławia Śląskiego. Znajduje się ono  w odległości niespełna 3 km od obszaru Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las Tworkowski PLB240003 utworzonego dla ochrony rzadkich gatunków ptaków i związanych z nimi  ekosystemami wodnymi. W promieniu 13 km od znanych stanowisk występowania tego gatunku IGO znajduje się obszar Natura 2000 Stawy Łężczok PLH240010 oraz rezerwat przyrody Łężczok. Dalszy wzrost populacji nutrii, a w związku z tym jej szerokie rozprzestrzenianie się na tym obszarze stanowi bardzo poważne zagrożenie dla wymienionych obszarów, które są ważną ostoją dla ptaków wodnych i wodno-błotnych - informuje RDOŚ w Katowicach.

Dwie oferty mieszczą się w cenie

26 sierpnia otwarto oferty złożone w ogłoszonym przez RDOŚ przetargu na odłów i eliminację 200 nutrii. O zlecenie ubiegają się trzy podmioty:

• Enigma Renaty Miszczuk z Warszawy - 553 500 zł,
• Dziki Patrol Jakuba Matkowskiego z Lwówka Śląskiego - 240 000 zł,
• Kaban Macieja Lesiaka z Krakowa - 450 180 zł.

Póki co, przetarg nie został jeszcze rozstrzygnięty. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zabezpieczyła 455 tys. zł na realizację przedmiotu zamówienia. Jednak cena nie jest jedynym kryterium wyboru wykonawcy - zamawiający bierze też pod uwagę doświadczenie potencjalnych wykonawców w realizacji podobnych zadań.

Nie ma podstaw do unieważnienia przetargu

Samorządowcy z Rybnika próbowali przekonać RDOŚ w Katowicach, aby unieważnić przetarg, a pieniądze zarezerwowane na odłów i eliminację nutrii przeznaczyć na utworzenie azylu.

- Nie ma podstaw prawnych, które pozwoliłyby na zmianę kwalifikacji celu wydatków przewidzianych w przetargu na odłów i eliminację nutrii na terenie województwa śląskiego. Nie ma także podstaw prawnych, które umożliwiałyby unieważnienie tego przetargu. To oznacza, że zgodnie z przepisami nie ma możliwości dowolnego przekazania środków finansowych przewidzianych w przetargu na utworzenie azylu dla nutrii - informuje RDOŚ.

Azyl dla nutrii nie powstał, dlatego zdecydowano się na plan "B"

Tworzenie azyli dla gatunków IGO, nie mieści się w ramach działań zaradczych przewidzianych dla realizacji przez RDOŚ.

Niekontrolowany przyrost populacji nutrii wymaga szybkiego podjęcia przez organy ochrony przyrody koniecznych działań zaradczych. RDOŚ w Katowicach przez ponad rok poszukiwał możliwych źródeł finansowania przeprowadzenia odłowienia nutrii.

W 2023 r. RDOŚ informował o obowiązku eliminacji IGO ze środowiska. Zainicjował także spotkanie w Urzędzie Miasta Rybnik, które odbyło się 25 lipca 2023 r., podczas którego poinformował o obowiązkach, możliwych scenariuszach i konieczności zastosowania środków zaradczych wobec IGO, które daje nowa ustawa.

Na spotkaniu i w korespondencji prowadzonej z miastem od 2023 r. RDOŚ wnioskował również o likwidację tablic zachęcających do dokarmiania nutrii i zmianę narracji związanej z promowaniem zwierząt. Przekazanie nutrii do azylu, RDOŚ Katowice rozważał w pierwszej kolejności, jednak przez ten czas nie powstał obiekt, który mógłby przyjąć śląskie nutrie, w tym planowany Azyl dla Zwierząt pod Warszawą - informuje RDOŚ.

Co stanie się z truchłami nutrii?

Jeśli przetarg zostanie rozstrzygnięty w terminie, nutrie powinny zostać odłowione i uśmiercone do 9 grudnia 2024 r. Dotyczy to nie tylko rybnickich nutrii, ale też osobników występujących w powiatach: cieszyńskim, częstochowskim, tarnogórskim, wodzisławskim (Czyżowice, Zawada) oraz w Jaworznie.

Zamawiający (RDOŚ w Katowicach) będzie wymagać od wykonawcy, aby "czynności chwytania, transportu i uśmiercania winny być prowadzone z wykorzystaniem metod niepowodujących u zwierzęcia dodatkowego, możliwego do uniknięcia bólu, stresu lub cierpienia". Odłowione osobniki mają zostać uśmiercone poprzez uśpienie farmakologiczne lub przy pomocy broni palnej. Truchła zostaną unieszkodliwione poprzez utylizację lub zagospodarowanie uśmierconych osobników jako pokarm dla zwierząt, np. w azylach, ogrodach zoologicznych, ośrodkach rehabilitacji zwierząt, lub dla celów naukowych i dydaktycznych.