Cynk – pierwsza linia frontu w walce o odporność!

Cynk źródła

Najwięcej cynku na 100g zawierają następujące produkty: ostrygi (16-180 mg - zależnie od gatunku i przygotowania), wątróbka cielęca lub wieprzowa ( 6-9 mg), nasiona dyni (7-8 mg), wołowina (szczególnie mięso chude; 5-8 mg), sezam (np. Tahini; 7-10 mg), kakao (niesłodzony proszek; 6-7 mg), nerkowce (5-6 mg), kraby i inne skorupiaki (4-7 mg), sery twarde (np. cheddar, gouda; 3-4 mg). Warto pamiętać, że produkty pochodzenia zwierzęcego mają wyższą przyswajalność cynku w porównaniu do roślinnych ze względu na brak fitynianów*.

Jeśli zauważasz, że powyższe produkty nie brylują w Twojej diecie, koniecznie wybierz dla siebie najlepiej przyswajalny cynk. Dlaczego ten pierwiastek jest tak ważny?

Cynk zwiadowca – rozpoznanie wroga

Jak doświadczony wywiadowca, cynk wyostrza zmysły obronne organizmu, by szybko wykrywały i reagowały na nieproszonych gości. Pierwiastek ten jest odpowiedzialny za wspieranie układu odpornościowego w identyfikacji zagrożeń: wspomaga funkcjonowanie komórek odpornościowych, takich jak makrofagi i limfocyty T, które rozpoznają i eliminują patogeny.

Dowódca limfocytów

Limfocyty T to elitarna jednostka sił obronnych organizmu, a cynk im przewodzi, bo reguluje dojrzewanie i aktywację limfocytów T, które zwalczają wirusy i zainfekowane komórki. Niczym dowódca, cynk szkoli te komórki, wyposaża je w "broń" i wysyła do walki, by skutecznie eliminowały zagrożenie.

Budowniczy okopów

Cynk wzmacnia struktury obronne organizmu, takie jak skóra i błony śluzowe, wspiera ich regenerację, bo stanowią pierwszą linię fizycznej obrony przed patogenami. Jak inżynier fortyfikacji, wzmacnia mury twierdzy organizmu, aby utrudnić wrogom dostęp do wnętrza.

Uzbrojenie przeciwutleniające

Cynk to dostawca "tarczy" przeciwko uszkodzeniom wywołanym przez stres oksydacyjny* [stan, w którym w organizmie jest za dużo wolnych rodników, czyli cząsteczek, które mogą uszkadzać komórki, a za mało antyoksydantów, czyli związków neutralizujących te rodniki]. To zachwianie równowagi prowadzi do uszkodzeń komórek, białek, DNA i może przyczyniać się do starzenia oraz wielu chorób, takich jak nowotwory, miażdżyca czy cukrzyca.

Cynk jest nam niezbędny, ponieważ neutralizuje wolne rodniki i wspiera enzymy antyoksydacyjne, takie jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD)*. A w naszej wojskowej terminologii można by powiedzieć, że cynk wyposaża żołnierzy w tarcze, chroniąc ich przed uszkodzeniami w trakcie bitwy.

Medyk na polu bitwy

W trakcie walki organizm potrzebuje szybkiej regeneracji, a cynk działa niczym lekarz polowy: przyspiesza gojenie ran, regenerację tkanek i naprawę uszkodzeń komórkowych. Jak wprawny medyk, zapewnia szybkie wsparcie, by "żołnierze" układu odpornościowego mogli wrócić do walki.

Koordynator rezerw

Cynk mobilizuje rezerwy organizmu w odpowiedzi na infekcje: reguluje produkcję cytokin* – związków sygnalizacyjnych, które kierują działaniami komórek odpornościowych. Jak sprawny strateg, cynk zarządza posiłkami, wysyłając odpowiednie jednostki w kluczowe miejsca bitwy.

Sabotażysta wroga

Poza tym, że cynk doskonale radzi sobie z obroną organizmu przed wnikaniem wirusów czy bakterii, to posiada jeszcze właściwości, które osłabiają te patogeny: hamuje rozwój bakterii, ograniczając dostęp do żelaza, które jest im niezbędne do przetrwania. Jak przebiegły sabotażysta, cynk odcina wrogom linie zaopatrzenia, zmniejszając ich zdolności bojowe. ;)

Sojusznik układu hormonalnego

Cynk wspiera koordynację między układem odpornościowym a hormonalnym: wspomaga produkcję hormonów, takich jak tymulina*, która reguluje funkcje grasicy – "bazy treningowej" limfocytów T. Jak dyplomata, cynk buduje mosty między dowództwem (układem hormonalnym) a żołnierzami (układem odpornościowym), zapewniając płynność działań.

Cynk jest więc nie tylko żołnierzem na froncie, ale również strategiem, uzbrojeniowcem, medykiem i inżynierem, który z niestrudzoną determinacją broni twierdzy organizmu przed każdym zagrożeniem. Bez niego armia odporności traci na skuteczności, a linie obrony słabną. Aktywuje ponad 300 enzymów w organizmie! Bez cynku lub z niewielką jego ilością nasz organizm nie będzie działał prawidłowo…

Cynk niedobór

Brak cynku będzie skutkował porażkami na polu walki o nasze zdrowie. Przegrane potyczki organizm może odczuwać w różnych obszarach, ponieważ mogą wystąpić:

a) problemy skórne:
- sucha, łuszcząc się lub pękająca skóra,
- trudności w gojeniu się ran,
- pojawienie się wysypek, szczególnie wokół ust, nosa i oczu.
b) osłabienie odporności:
- częste infekcje, np. przeziębienia,
- wolniejsze zwalczanie chorób.
c) problemy z włosami i paznokciami
- wypadanie włosów,
- kruche, łamliwe paznokcie z białymi plamkami.
d) zaburzenia smaku i węchu:
- utrata lub zmniejszenie odczuwania smaku i zapachu,
- jedzenie może wydawać się mniej atrakcyjne.
e) problemy neurologiczne i psychiczne:
- trudności z koncentracją,
- drażliwość, depresja lub inne zmiany nastroju.
f) zaburzenia płodności:
- u mężczyzn: obniżenie poziomu testosteronu, problemy z jakością nasienia,
- u kobiet: nieregularne cykle menstruacyjne.

To niestety nie wszystkie skutki niedoboru cynku… Może on być spowodowany nieodpowiednią dietą, chorobami przewodu pokarmowego (np. celiakią) lub zwiększonym zapotrzebowaniem, np. w ciąży czy podczas infekcji. Jeśli podejrzewasz niedobór, warto skonsultować się z lekarzem i rozważyć suplementację pod jego kontrolą. Jest to tak ważne, ponieważ cynk to pierwiastek, który działa w niemal każdym zakątku organizmu, od wzmacniania odporności po wspieranie zdrowia skóry, hormonów i umysłu. Jego niedobór prowadzi do wielu problemów zdrowotnych, dlatego jest tak istotny w codziennej diecie. Żołniersko-wojenne metafory pokazały dobitnie, o co toczy się walka...

* SŁOWNIK

fityniany - związki chemiczne obecne w roślinach, głównie w zbożach, nasionach i orzechach. Działają jako forma magazynowania fosforu dla roślin. W ludzkim organizmie mogą utrudniać wchłanianie niektórych minerałów, takich jak żelazo, cynk, wapń czy magnez, ponieważ wiążą się z nimi, tworząc nierozpuszczalne kompleksy. Jednak w małych ilościach fityniany mogą mieć też korzystne działanie, np. działają jako przeciwutleniacze. Można zmniejszyć ich ilość w żywności poprzez moczenie, fermentację lub kiełkowanie.

dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) - enzym, który chroni komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki. Neutralizuje szkodliwy rodnik ponadtlenkowy i przekształca go w mniej groźne cząsteczki – tlen i nadtlenek wodoru, który następnie jest usuwany przez inne enzymy. Dzięki temu SOD pomaga zapobiegać stresowi oksydacyjnemu i chroni komórki przed starzeniem i chorobami.

cytokiny - białka, które pełnią rolę „posłańców” w układzie odpornościowym. Regulują one komunikację między komórkami, pomagając w odpowiedzi na infekcje, urazy czy inne zagrożenia. Cytokiny mogą wzmacniać reakcję odpornościową (np. prozapalne) lub ją hamować (np. przeciwzapalne), utrzymując równowagę w organizmie. Są kluczowe w procesach zapalnych, gojeniu ran i obronie przed chorobami. Cynk wspiera ich produkcję, pomagając w prawidłowym funkcjonowaniu odporności.

tymulina - hormon wydzielany przez grasicę, który odgrywa ważną rolę w regulacji układu odpornościowego. Jego głównym zadaniem jest wspieranie dojrzewania i aktywności limfocytów T, kluczowych komórek odpowiedzialnych za odpowiedź odpornościową. Tymulina wpływa również na produkcję innych substancji regulujących działanie układu immunologicznego, takich jak cytokiny. Produkcja tymuliny zmniejsza się wraz z wiekiem, co może osłabiać funkcje odpornościowe w starszym wieku. Jej działanie jest zależne od obecności cynku, który jest niezbędny do jej aktywności biologicznej.