Kościół w liczbach. Co wiemy o praktykach religijnych mieszkańców diecezji gliwickiej, katowickiej i opolskiej?

Coraz mniej księży w parafiach, coraz mniej kleryków

Zmienia się liczba księży. O ile w 2018 r. do Diecezji Katowickiej było inkardynowanych (przypisanych) 1062 księży, o tyle w 2023 r. było ich już 978.

W diecezjach gliwickiej i opolskiej również odnotowano niewielki spadek liczby inkardynowanych księży (gliwicka - 372 w 2018 r., 369 w 2023 r, opolska - 714 w 2018 r., 710 w 2023 r.).

Powyższe nie obrazuje we właściwy sposób liczebności księży posługujących w parafiach (samo przypisanie księdza do danej diecezji nie jest równoznaczne z jego posługą w parafii, albowiem duchowni mogą pełnić również inne funkcje, np. w kurii). Oto jak zmieniła się liczba księży posługujących w parafiach naszego regionu:

• Diecezja Gliwicka - 322 w 2018 r., 281 w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 715 w 2018 r., 573 w 2023 r.,
• Diecezja Opolska - 566 w 2018 r., 538 w 2023 r.

W najbliższym czasie trudno spodziewać się odwrócenia tego trendu, albowiem wielu duchownych jest w wieku dojrzałym lub na emeryturze, natomiast liczba alumnów, czyli studentów seminariów duchownych, systematycznie maleje:

• Diecezja Gliwicka - 42 alumnów w 2018 r., 19 alumnów w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 98 alumnów w 2018 r., 32 alumnów w 2023 r.,
• Diecezja Opolska - 52 alumnów w 2018 r., 17 alumnów w 2023 r.

Życie sakramentalne

Tak jak spada liczba księży, tak spada również liczba udzielanych sakramentów. Warto jednak mieć na uwadze, że przyczyn tego zjawiska nie należy szukać wyłącznie w laicyzacji społeczeństwa, ale również w negatywnych tendencjach demograficznych. Wyraźnie widać to na przykładzie chrztów:

• Diecezja Gliwicka - 6 265 chrztów w 2019 r., 5 091 chrztów w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 18 420 chrztów w 2019 r., 16 335 chrztów w 2023 r.,
• Diecezja Opolska - 8 344 chrzry w 2019 r., 5 752 chrzty w 2023 r.

Ogółem liczba chrztów w Polsce spadła z 368 438 w 2014 r. do 267 150 w 2023 r.

Jeśli chodzi o I Komunię świętą, dane liczbowe są następujące:

• Diecezja Gliwicka - 3 115 w 2019 r., 6 030 w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 15 000 w 2019 r., 13 500 w 2023 r.
• Diecezja Opolska - 3 166 w 2019 r., 7 204 w 2023 r.

Liczba udzielonych sakramentów bierzmowania:

• Diecezja Gliwicka - 7 418 w 2019 r., 4 250 w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 14 500 w 2019 r., 16 500 w 2023 r.,
• Diecezja Opolska - 5 951 w 2019 r., 8 408 w 2023 r.

Na początku każdego roku Nowiny.pl publikują dane o sytuacji demograficznej w naszym regionie na podstawie informacji udostępnionych przez urzędy miast i gmin oraz urzędy stanu cywilnego. Przyglądając się tym danym można zaobserwować rosnący odsetek ślubów cywilnych i malejący odsetek ślubów konkordatowych (kościelnych, mających umocowanie prawne). Przy czym należy pamiętać, że tak jak w przypadku chrztów, bezpośrednio związanych dzietnością, tak i liczba zawieranych małżeństw ma związek z sytuacją demograficzną, laizacyzacją społeczeństwa oraz coraz większą liczbą związków nieformalnych, w których partnerzy żyją ze sobą, często wychowują razem dzieci, ale nie mają ślubu (ani cywilnego, ani kościelnego). Dobrze obrazują to poniższe wykresy:

źródło: ISKK

źródło: ISKK

Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na statystykę Kościoła. Oto jak sytuacja przedstawia się w naszym diecezjach:

• Diecezja Gliwicka - 1876 sakramentów małżeństwa w 2019 r., 1441 sakramentów małżeństwa w 2023 r.,
• Diecezja Katowicka - 6 745 sakramentów małżeństwa w 2019 r., 4 255 sakramentów małżeństwa w 2023 r.,
• Diecezja Opolska - 2 847 sakramentów małżeństwa w 2019 r., 1760 sakramentów małżeństwa w 2023 r.

Dominicantes i communicantes, czyli ilu parafian chodzi do kościoła w niedzielę, ilu przyjmuje Komunię świętą?

Dużo o kondycji Kościoła i życiu religijnym mieszkańców Polski mówi liczba tzw. dominicantes - odsetek parafian uczestniczących we mszy świętej niedzielnej oraz communicantes - odsetek osób, które nie tylko chodzą do kościoła w niedzielę, ale również przyjmują Eucharystię.

Dominicantes i communicantes w 2023 r.:

• Diecezja Gliwicka - 28,18% dominicantes i 14,61% communicantes,
• Diecezja Katowicka - 26,76% dominicantes i 14,83% communicantes,
• Diecezja Opolska - 33,24% dominicantes i 17,74% communicantes.

źródło: ISKK

źródło: ISKK

Ogółem w Polsce wskaźniki dominicamntes i communicantes wyniosły w 2023 r. odpowiednio 29,02% i 14,02%. Najwyższym wskaźnikiem dominicantes cieszy się diecezja tarnowska - 60,52%, a najniższym Diecezja Szczecińsko-Kamieniecka - 17,2% w 2023 r.

Wskaźnik communicantes jest najwyższy w Diecezji Tarnowskiej - 24,36%, a najniższy w Diecezji Sosnowieckiej - 8,46%.

Dla porównania w 1980 r. wskaźnik dominicantes wynosił w Polsce 51%, natomiast communicantes 7,8%.

Lekcje religii

Kolejny ciekawy aspekt, który został uchwycony w "Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia 2023" dotyczy uczestnictwa uczniów w lekcjach religii. Wyraźnie widać, że z roku na rok coraz mniej uczniów uczęszcza na szkolną katechezę. O ile w roku szkolnym 2018/2019 na religię chodziło 88% uczniów, o tyle w roku szkolnym 2023/2024 jest to już 78,6% uczniów. W diecezjach naszego regionu sytuacja przedstawia się następująco:

• Diecezja Gliwicka - 85,3% uczniów uczęszczających na lekcje religii w roku szkolnym 2018/2019, 68,5% w roku szkolnym 2023/2024,
• Diecezja Katowicka - 90% uczniów uczęszczających na lekcje religii w roku szkolnym 2018/2019, 78,7% w roku szkolnym 2023/2024,
• Diecezja Opolska - 93,8% uczniów uczęszczających na lekcje religii w roku szkolnym 2018/2019, 63,6% w roku szkolnym 2023/2024.

źródło: ISKK

Zobacz również: Katechezy nie zaczyna się od dymu kadzidła, tylko od dymu papierosa [WYWIAD]

Jeśli wziąć pod uwagę typy szkół, to w roku szkolny 2023/2024 największy procent uczniów uczęszcza na lekcje religii w szkołach podstawowych (87,7%), a najmniejszy w szkołach branżowych II stopnia (50,5%).

źródło: ISKK

***

Na zakończenie dodajmy, że globalnie liczba katolików rośnie z 653,6 mln w 1970 r. do 1 390 mln w 2022 r., przy czym odsetek katolików w globalnej populacji nie zmienił się (tak w 1970 r., jak i w 2022 r. wynosił około 18%). Cały rocznik dostępny jest tutaj: