„Biała” Opawa Bezruča jako centrum regionu
Poeta Petr Bezruč, który jest z Opawą nierozerwalnie związany, nazwał Opawę poetyckim przydomkiem „Biała”. Wiele się zmieniło, ale dalej nie ma wątpliwości, iż to miasto, leżące nad rzeką o identycznej nazwie, jest historycznym, towarzyskim, kulturowym i handlowym sercem regionu.
W okolicy trudno znaleźć miasto, gdzie ma siedzibę nie tylko uniwersytet i wiele szkół średnich, ale także znaczące kulturalne i naukowe instytucje. Tutejsze Muzeum Śląskie (Slezské muzeum), działające od 1 maja 1814 roku jest najstarszym muzeum na terenach Republiki Czeskiej i należy do najbardziej znaczących instytucji w państwie (ekspozycje pokazujące przyrodę i historię Śląska, rozwój stylu życia i sztuki od gotyku do współczesności). W Opawie ma swoją siedzibę także Instytut Śląski (Slezský ústav), a także filia Instytutu Archeologicznego Akademii Nauk RCz (Archeologický ústav Akademie věd ČR). Zachowało się tutaj wiele pamiątek kultury, szereg z nich podlega ochronie państwowej opieki historycznej. Chlubą miasta jest wiele parków i ogrodów, przede wszystkim na obwodzie centrum historycznego.
Opawa szczyci się także tym, iż jest miejscem, gdzie urodził się i został pochowany poeta Petr Bezruč, który zdobył sławę w literaturze czeskiej dzięki wyjątkowemu tomowi poezji „Pieśni Śląskie” (Slezské písně). Stąd pochodzą także: wiedeński architekt, współtwórca secesji wiedeńskiej J. M. Olbrich, pisarz A. C. Nor – autor powieści ze środowiska wsi śląskiej, czy Joy Adamson – niestrudzona bojowniczka o uratowanie afrykańskiej przyrody i autorka książek o lwicy Elzie. W tutejszym liceum studiował twórca nowoczesnej genetyki J. G. Mendel.
Pierwsze pisemne wzmianki o siedlisku leżącym na skrzyżowaniu szlaków handlowych, nazwanym tak jak rzeka Opawa, pochodzą z 1195 roku. Praw miejskich dowodzi zaś dokument z 1224 roku. Na początku XIV wieku powstało w ramach Korony Czeskiej Księstwo Opawskie i Opawa została jego centrum administracyjnym. Od 1742 roku, po przegranej wojnie, kiedy większa część Śląska przypadła Prusom, Opawa została stolicą Śląska Austriackiego. W 1820 roku, po porażce Napoleona, odbył się tutaj drugi kongres mocarstw zwycięskich. Spotkali się na nim przedstawiciele tzw. Świętego Przymierza (car rosyjski, król pruski, cesarz austriacki) i przedstawiciele Anglii i Francji by uzgadniać wspólne kroki przeciwko ruchowi rewolucyjnemu we Włoszech. Aż do powstania Ziemi Morawsko-Śląskiej w 1828 roku Opawa była siedzibą urzędów ziemskich. Czeskie życie narodowe na Śląsku zaczęło się rozwijać dopiero w drugiej połowie XIX wieku i Opawa była jego ośrodkiem. Prawdziwy rozwój świadomości czeskiej i czeskiej kultury przyniosło dopiero powstanie Republiki Czechosłowackiej w 1918 roku. Popadająca w stagnację gospodarka, głównie włókiennictwo i później także przemysł spożywczy, nabrała dynamiki (chociaż niewystarczającej) dopiero z powstaniem połączenia kolejowego w 1855 roku. Podczas okupacji nazistowskiej w latach 1938 – 1945 w Opawie było centrum jednego z sudeckich okręgów Rzeszy Niemieckiej. Podczas ciężkich walk pod koniec II wojny światowej znacząca część miasta doznała uszkodzenia albo uległa zniszczeniu. Po wojnie zostały wybudowane całe nowe dzielnice mieszkalne i zakłady przemysłowe, działające przede wszystkim w przemyśle maszynowym, spożywczym, papierniczym i w produkcji lekarstw.
Dzisiaj Opawa jest miastem statutowym z około 60 tysiącami mieszkańców.
