Prostata. Obawy, Profilaktyka, Leczenie

1. Prostata czyli gruczoł stercza.

Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest prostata i jakie spełnia funkcje w organizmie każdego mężczyzny. Prostata, zwana także gruczołem krokowym, jest wielkości kasztana i znajduje się pod pęcherzem moczowym. Aby mogła prawidłowo funkcjonować potrzebuje hormonów, które produkowane są przez jądra. Jeżeli ich poziom spada, co ma miejsce właśnie podczas procesu starzenia się organizmu po 50 roku życia, gruczoł stercza obkurcza się prowadząc do zmian. Dodatkowo narząd ten składa się z dwóch oddzielnych części, które podatne są na różne schorzenia i dolegliwości. Gdy męski organizm zmniejsza intensywność produkcji androgenów – męskich hormonów, dochodzi właśnie do powiększania się gruczołu. Prowadzi to do ucisku na cewkę moczową, co z kolei powoduje zmniejszenie jej średnicy. Objawia się to bólem przy oddawaniu moczu. Jego natężenie uzależnione jest od stopnia zaawansowania rozrostu prostaty. W skrajnych przypadkach może wręcz dojść do zupełnego zablokowania cewki moczowej. Dodatkowymi komplikacjami mogą być infekcje układu moczowego, a nawet dysfunkcja nerek. Zaniedbany i zlekceważony rozrost prostaty może w konsekwencji doprowadzić do nowotworu prostaty, który w swojej złośliwej odmianie jest jedną z najczęstszych przyczyn umieralności wśród mężczyzn.

2. Profilaktyka i badania.

Trudno mówić o profilaktyce raka prostaty w sposób odrębny wobec innych schorzeń nowotworowych. Dowiedziono jednak, że istnieje kilka czynników mających znaczący wpływ na wolniejszy bądź minimalny rozrost gruczołu krokowego. Aktywność fizyczna, w tym seksualna, zdrowy tryb życia oraz dieta bogata w warzywa i owoce może w znaczący sposób zniwelować ryzyko zachorowania. Siedzący tryb życia, brak ruchu, otyłość, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce są z kolei czynnikami, które sprzyjają rozrostowi prostaty. Profilaktyka zatem jest podobna do wszystkich działań zalecanych społeczeństwom XXI wieku. Zdrowa dieta oraz aktywność fizyczna sprzyjają zachowaniu dobrego zdrowia na długo.

Każdy, kto odczuwa niepokojące dolegliwości przy oddawaniu moczu powinien zgłosić się do lekarza. Lekarz pierwszego kontaktu pokieruje leczeniem tak, aby pacjent jak najszybciej trafił do właściwego specjalisty. Dla wielu mężczyzn niestety samo badanie jest na tyle krępujące i odstraszające, że nie decydują się oni na wykonanie tego pierwszego i niezbędnego kroku w celu prawidłowej diagnozy ich stanu zdrowia. Zbadać prostatę można tylko w jeden sposób. Poprzez odbyt. Lekarz w gumowej rękawiczce wprowadza palec wskazujący do odbytnicy i manualnie wyczuwa wielkość problematycznego gruczołu. Samo badanie to kwestia kilku sekund, gdyż specjalistom ten czas wystarczy aby ocenić z jakiego typu powiększeniem (o ile w ogóle) pacjent ma do czynienia. Warto pamiętać, iż jest to jedyny sposób na przeprowadzenie badania, jest on bezbolesny i nie ma powodu aby w związku z jego charakterem odczuwać wstyd, zażenowanie czy dyskomfort. Pamiętajmy, jesteśmy w rękach specjalistów.

3. Leczenie schorzeń prostaty.

Łagodny rozrost prostaty nie jest nowotworem i trzeba o tym pamiętać. Dla wielu mężczyzn terminy te są równoznaczne, choć leczenie i zagrożenia wynikające z tych odrębnych schorzeń są inne. Poza tym medycyna wyróżnia jeszcze kilka typów zapalenia prostaty, zatem zawsze warto skonsultować wszystko ze specjalistą, gdyż nie każdy problem z gruczołem stercza jest od razu wyrokiem. Wśród zapaleń możemy wyróżnić ostre, przewlekłe i tzw. prostatodynię. Przebieg zapalenia jest podobny, towarzyszy mu ból, a najlepszą metodą zwalczenia stanu chorobowego są leki przeciwzapalne i antybiotyki. Prawidłowo zdiagnozowane schorzenie tego typu jest wyleczalne, choć z pewnością leczenie wymaga systematyczności i doprowadzenia go do końca. Zapaleniom może towarzyszyć ból podbrzusza, jąder, krocza, a nawet odbytu, zatem nie należy ignorować takich objawów gdyż mogą one powodować dyskomfort u pacjenta, czasem nawet negatywnie wpływać na sferę psychologiczną.

Łagodny przerost prostaty jest stanem nienowotworowym, na który cierpi większość mężczyzn po 80 roku życia. Tutaj leczeniem, które się podejmuje jest leczenie farmakologiczne lub chirurgiczne, jednak czasem, przy prawidłowej diagnozie i kontrolowanym rozroście nie podejmuje się leczenia. Chodzi o niepożądane skutki leczenia, zarówno farmakologicznego jak i chirurgicznego. Dodatkowo czasem okazuje się, że sam zabieg i stan pooperacyjny powoduje u chorego większy dyskomfort niż funkcjonowanie z lekko przerośniętym gruczołem krokowym. W przypadku akceptacji przez pacjenta pewnych niedogodności wynikających z łagodnego rozrostu prostaty można zrezygnować z terapii, mając jednocześnie świadomość, że nie doprowadzi do stanu nowotworowego. Większość przypadków łagodnego rozrostu prostaty jest leczona farmakologicznie. Jeżeli przerost jest już zaawansowany niezbędną może się okazać interwencja chirurgiczna będąca najskuteczniejszą metodą leczenia tego schorzenia. Oczywiście leczenie raka prostaty to zabiegi dużo bardziej zaawansowane i skomplikowane.

Nowotwór prostaty jest jednym z najczęstszych powodów zgonów wśród mężczyzn. Początkowo przebiega bezobjawowo i bezboleśnie. Cechą charakterystyczną jest to, że daje przerzuty, między innymi do kości. Jest to choroba trudno wyleczalna, co nie znaczy, że nie podejmuje się z nią walki. Dzisiejsza medycyna dysponuje wachlarzem metod stosowanych w zależności od stopnia zaawansowania i postępu choroby. O wyborze leczenie decyduje lekarz prowadzący wraz z pacjentem, który powinien mieć wpływ na to jakiego typu terapia zostanie podjęta. Oczywiście w przypadku gdy niezbędne są radykalne kroki, pacjent powinien o tym wiedzieć a jego wybór ogranicza się wówczas do decyzji o ich podjęciu lub nie. Dzisiejsza medycyna i onkologia daje chorym możliwości walki z rakiem za pomocą operacji, w tym radykalnej prostatektomii. O wszystkich możliwościach, które daje chirurgia onkologiczna specjalista zawsze poinformuje pacjenta. Dodatkowymi narzędziami w rękach lekarzy w walce z nowotworem prostaty jest chemioterapia i radioterapia, które muszą być dostosowane do poziomu zaawansowania choroby oraz tego, czy pojawiły się przerzuty. Wstępnym etapem leczenia, które również przynosi pozytywne skutki, jest leczenie hormonalne. Pacjentom, u których nastąpił niekontrolowany rozrost prostaty podaje się hormony, których brak doprowadził do takiego stanu.

Słowo „rak” i „nowotwór” u większości z nas, nie tylko mężczyzn, powoduje lęk i przerażenie. Odpychamy myśli o tym, że mogłoby to spotkać właśnie nas. Pamiętajmy, że przed tą chorobą uchronić nas może częsta kontrola stanu zdrowia, badania lekarskie, zwłaszcza niepokojących objawów oraz zdrowy i higieniczny tryb życia.

Autor artykułu: Specjalista urolog Adam Michalski

Specjalista urolog od 1982 roku Członek Polskiego Towarzystwa Urologicznego (PTU). Członek Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EAU). Założyciel ośrodka urologii "Uromed" w Poznaniu.