IV Rybnicka Konferencja o Historii Kolei

22 października 2015 r.

Aula Wydziału Biznesu, Finansów i Administracji Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, ul. Rudzka 13 c, Rybnik

Transmisja konferencji na muzealnym kanale Youtube.

PROGRAM KONFERENCJI:

9:00 Rozpoczęcie konferencji, prezentacja książki Sukcesy i porażki kolei w Polsce: 1918–1989 pod redakcją Michała Kapiasa i Dawida Kellera Dziedzictwo, współczesność, rewitalizacje

9:10 dr Grzegorz Labuda (Stowarzyszenie Historyczne Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku), Wykorzystanie infrastruktury kolejowej w działaniach edukacyjnych na przykładzie zajęć „Lato na Głównym” Muzeum Kolejnictwa w Warszawie

9:25 dr Ariel Ciechański (Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk), Dziedzictwo utracone - wyboista droga do turystycznego wykorzystania zbędnych historycznych obiektów kolei

9:40 dr hab. inż. arch. Daniel Załuski (Politechnika Gdańska Wydział Architektury), Renesans polskich dworców

9:55 Maciej Czekaj-Słowikowski (Uniwersytet Jagielloński), Remonty dworców kolejowych w związku z Mistrzostwami Europy w Piłce Nożnej w roku 2012, na podstawie dworców: Wrocław Główny, Tarnów i Warszawa Centralna

10:10 Filip Bebenow (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), Disneyizacja turystyki kolejowej w Polsce

10:25 Dyskusja i przerwa

Koncepcje i projekty

10:55 dr hab. Andrzej Mielcarek (Uniwersytet Szczeciński), Projekty budowy kolei Szczecin – Świnoujście przez Zalew Szczeciński

11:10 dr Dawid Keller (Muzeum w Rybniku), Projektowanie stacji kolejowych w okresie międzywojennym – podstawy prawne

11:25 dr Michał Pszczółkowski (Uniwersytet Zielonogórski), Projekty typowe w architekturze dworców kolejowych lat międzywojennych

11:40 s. dr. inż. arch. Anna Tejszerska (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Styl narodowy w architekturze dworców dwudziestolecia międzywojennego

11:55 Dominik Lulewicz (Muzeum Historyczne Miasta Krakowa), Architektura i budownictwo kolejowe jako element „germanizacji” przestrzeni miejskiej Krakowa czasów okupacji niemieckiej

12:10 Dyskusja i przerwa

Funkcjonalność

12:40 dr Andrzej Synowiec (Uniwersytet Jagielloński), Blaski i cienie kolejowych obiektów gastronomicznych na przykładzie  Krakowskich Restauracji Dworcowych „Wars”

12:55 dr Marcin Jarząbek (Uniwersytet Jagielloński), Z perspektywy personelu – dworce kolejowe i obiekty dworcowe na łamach polskiej prasy kolejarskiej przełomu XIX i XX w.

Przykłady lokalne (I)

13:10 Beata Młynarska (Muzeum Kolejnictwa w Warszawie), Historia Dworca Głównego w Warszawie

13:25 dr Zbigniew Bereszyński (Opole), Architektura kolejowa w historii i krajobrazie Opola

13:40 Patrycja Ziomek (Uniwersytet Wrocławski), Dworce kolejowe w przestrzeni uzdrowisk sudeckich: przeszłość i stan obecny

13.55 dr Bartosz Kruk (Instytut Pamięci Narodowej Wrocław), Wczoraj i dziś stacji i dworców kolejowych w Polsce na wybranych przykładach

14.10 Dyskusja i przerwa obiadowa

Realizacje i ich funkcjonowanie

15:00 dr inż. Marta Rymar (Miejski Konserwator Zabytków, Urząd Miasta Krosna), Dworce Kolei Karola Ludwika - projekty, realizacje oraz ich wpływ na funkcjonowanie galicyjskich miejscowości

15:15 Tomasz Machowski, Galicyjskie posterunki dróżnicze – historia, stan zachowania i możliwości adaptacyjne na przykładzie infrastruktury linii kolejowej Rzeszów – Jasło

Przykłady lokalne (II)

15:30 Alicja Gzowska (Uniwersytet Warszawski), Karol Fojcik – nieznany projektant architektury kolejowej

15:45 Anna Syska (Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach), Budynek przemyślany w każdym calu. Przyczynek do historii biurowca DOKP w Katowicach

16:00 Dyskusja i przerwa

Postrzeganie, obraz

16:30 dr Waldemar Komorowski (Muzeum Narodowe w Krakowie), Najstarsze widoki kolei żelaznej w Krakowie

16:45 dr hab. Tomasz Przerwa (Uniwersytet Wrocławski), „Prawie jak w Tatrach”, czyli o postrzeganiu srebrnogórskiego odcinka zębatego

17:00 Marcin Medyński (Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej), Obiekty kolejowe Skarżyska-Kamiennej na pocztówkach i fotografiach przed 1945 r. (przyczynek do ikonografii jako nauki pomocniczej historii najnowszej)

Doświadczenia innych krajów

17:15 dr Ewa Maria Kido (CTI Engineering C., Ltd. Consulting Engineers), Nowoczesne dworce regionalne w Japonii (Modern Local Railway Stations in Japan)

17:30 Dyskusja i podsumowanie konferencji

Celem konferencji jest przedstawienie architektury kolejowej (dworców, innych budynków kolejowych, parowozowni, warsztatów, mostów, wiaduktów itp.) jako wartościowego (ale zwykle niedocenianego) elementu tworzącego krajobraz Polski. Obiekty kolejowe w swojej historii wyróżniały się swoją architekturą. Ich przede wszystkim utylitarny charakter wymuszał w wielu wypadkach konkretne działania ich twórców - mimo to bardzo często zachowały one cechy pereł architektury. W toku swojego życia podlegały częstym przemianom - czy to na skutek zmian w zakresie obsługi klientów kolei, rozszerzenia potrzeb administracji kolejowej czy zniszczeń wojennych. W odróżnieniu od innych obiektów bardzo często niewiele wiadomo na temat ich twórców, mniej uwagi poświęcano dotąd wskazaniu budownictwa typowego dla poszczególnych epok. W sytuacji postępującej degradacji, likwidacji czy też zastępowania starszych obiektów nowymi ważne jest zwrócenie uwagi na walory budownictwa kolejowego. Obiekty kolejowe były również wykorzystywane jako elementy krajobrazu prezentowane np. na pocztówkach (wiadukty, tunele itp.), stanowiąc często powód do dumy mieszkańców, przedmiot zachwytu i inspirację artystów. Historia budowy kolei w Polsce spowodowała, że materiał archiwalny do dziejów budowy obiektów kolejowych jest znacznie rozproszony. Mamy nadzieję, że konferencja będzie również okazją do wskazania miejsc, w których można znaleźć tego typu dokumentację.