Czy spółki Skarbu Państwa chcą dobić Rafako? Senacka interwencja Ewy Gawędy

Raciborska firma Rafako - do niedawna generalny wykonawca bloków energetycznych oraz instalacji ochrony środowiska dla przemysłu - przechodzi przez trudny proces restrukturyzacji, którego powodzenie wciąż stoi pod znakiem zapytania. Przetrwanie przedsiębiorstwa nie będzie możliwe, jeśli wierzyciele Rafako nie zatwierdzą układu, pozwalającego na umorzenie części zadłużenia oraz zamianę reszty zobowiązań na akcje. Już teraz w spółce - wciąż największym pracodawcy w Raciborzu - przeprowadzane są zwolnienia grupowe.

Spółki Skarbu Państwa przeciwko Rafako?

W gronie wierzycieli Rafako, które w 9,9% należy do Skarbu Państwa, są spółki Skarbu Państwa. Okazuje się, że co najmniej część z nich nie zgadza się na zawarcie układu z Rafako. - Z jakiego powodu spółki Skarbu Państwa (z grupy Energa, Gaz-System, Polimex) głosowały przeciwko zawarciu przez Rafako układu z wierzycielami w ramach toczącego się postępowania restrukturyzacyjnego? Brak podpisania układu, za którym głosowali podwykonawcy i inne zagraniczne spółki, równoznaczny jest z upadłością Rafako - czytamy w oświadczeniu senator Ewy Gawędy skierowanym do wicepremiera i Ministra Aktywów Państwowych Jacka Sasina.

Zdaniem Ewy Gawędy, głosowanie spółek Skarbu Państwa przeciwko układowi restrukturyzacyjnemu może oznaczać brak należytego zabezpieczenia interesów ekonomicznych Skarbu Państwa na wypadek upadłości Rafako, głównego wykonawcy projektów realizowanych na rzecz polskich koncernów energetycznych – PGE, TAURON Polska Energia, JSW.

- Jakiego wsparcia udzielają lub zamierzają udzielić Rafako instytucje państwowe (PFR, BGK, ARP), aby pomyślnie zakończyć proces restrukturyzacji i oddalić ryzyko upadłości Spółki? Czy rząd przewiduje specjalne instrumenty wsparcia dla pracowników Spółki i ich rodzin, objętych zwolnieniami? - pyta senator Ewa Gawęda.

Kluczowy projekt dla transformacji polskiej energetyki

Dalej senator wskazuje na doniosłą rolę Rafako w projekcie badawczym „Bloki 200+. Innowacyjna technologia zmiany reżimu pracy bloków energetycznych klasy 200 MWe” finansowanym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, którego opracowanie i wdrożenie pozwoliłoby według Rafako nie tylko na dostosowanie kilkudziesięciu przestarzałych bloków energetycznych do wyśrubowanych unijnych norm emisji zanieczyszczeń, ale również wykorzystanie ich do współpracy z odnawialnymi źródłami energii.

- Przy rozwoju niestabilnych źródeł wytwarzania energii (farmy wiatrowe, fotowoltaika) zmodernizowane bloki 200MWe zabezpieczą sieć energetyczną przed przerwami w dostawach prądu w okresach dużego zapotrzebowania na moc i przy ograniczonej możliwości korzystania z OZE - czytamy w informacji Rafako nt. projektu.

Trudna sytuacja

Konsekwencją fatalnych wyników finansowych z ostatnich lat, spowodowanych przede wszystkim nadzwyczajnym wzrostem cen towarów i usług na rynku budowlanym, są m.in. zwolnienia grupowe. Jakby tego było mało, kolejne firmy odstępują od umów zawartych z Rafako.

W tym gronie również znajduje się należąca do Skarbu Państwa spółka Gaz-System S.A., która żąda od Rafako wypłaty kilkudziesięciu milionów złotych z tytułu kar umownych, zaliczek oraz gwarancji należytego wykonania umowy. Pisaliśmy o tym m.in. TUTAJ.

Miasto pomoże

Doniosłą rolę, jaką od dziesięcioleci Rafako odgrywa w życiu Raciborza, dostrzega również prezydent miasta Dariusz Polowy. W rozmowie z Nowinami wskazuje, że sytuacja ponad tysiąca pracowników Rafako, z których większość jest raciborzanami, przekłada się na los kilku tysięcy członków ich rodzin.

- Historia funkcjonowania tego zakładu jest taka, że przez wiele lat miał on duży wpływ na to co dzieje się w mieście. Był to swego rodzaju nośnik marki Raciborza. Teraz, gdy dla przedsiębiorstwa nastały trudne czasy, niewątpliwie miasto powinno wesprzeć Rafako na tyle, na ile jest to możliwe - mówi prezydent Polowy.

W grę wchodzi m.in. rozłożenie na raty lub umorzenie płatności z tytułu podatku od nieruchomości. - Jestem w stałym kontakcie z prezesem Rafako. Poczyniliśmy już pewne uzgodnienia w tej sprawie. Pomożemy na tyle, na ile możemy pomóc - zapewnia D. Polowy.

Wojciech Żołneczko

Oświadczenie senatorskie Ewy Gawędy

Szanowny Panie Marszałku (Pani Marszałek), Wysoka Izbo,

Zwracam się do Pana Wicepremiera, Ministra Aktywów Państwowych Jacka Sasina oraz Wiceministra Aktywów Państwowych i Pełnomocnika Rządu do Spraw Transformacji Spółek Energetycznych i Górnictwa Węglowego Artura Sobonia w sprawie zagrożenia dalszego funkcjonowania spółki RAFAKO S.A. Występuję w tej sprawie zarówno dlatego, że przedsiębiorstwo to – działające w moim okręgu wyborczym - jest ściśle powiązane ze Skarbem Państwa, jak i z powodu jego strategicznego znaczenia dla przyszłości sektora energetycznego w Polsce oraz ogromnego wpływu na sytuację społeczną i ekonomiczną w naszym regionie.

• Od wielu tygodni pojawiają się niepokojące sygnały o trudnej sytuacji spółki RAFAKO S.A. i jej dalszej przyszłości.

• RAFAKO jest jednym z kluczowych pracodawców w województwie śląskim, który zatrudniał do niedawna blisko 1700 osób. Spółka zasila budżet państwa i samorządu lokalnego podatkami. W latach 2015-2019 spółka zapłaciła w Polsce ponad 463 mln zł podatków z tytułu podatków CIT, VAT, podatku od nieruchomości oraz użytkowania wieczystego.

• RAFAKO w ciągu 70 lat istnienia stworzyło lokalny, gospodarczy ekosystem i rozbudowaną sieć współpracy z podwykonawcami. Blisko 1 mld zł przychodów RAFAKO trafia do ponad 790 dostawców, z czego 88% z nich stanowią polskie przedsiębiorstwa.

• Przyszłość RAFAKO na polskim rynku energetycznym pozostaje niepewna, a ryzyko upadłości wydaje się być znaczące mimo tego, że pod koniec 2020 r. miały miejsce pozytywne zdarzenia, które mogą świadczyć o pewnym ustabilizowaniu sytuacji finansowej, tj. przekazanie do użytkowania bloku energetycznego o mocy 910 MW w Elektrowni Jaworzno III i zawarcie układu z wierzycielami w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Spółka zakomunikowała też rozpoczęcie procesu pozyskania inwestora.

• Blok Jaworzno 910 jest ostatnim dużym blokiem opartym na węglu kamiennym, którego źródło pochodzenia jest wyłącznie polskie tj. kopalnie Sobieski, Janina oraz kopalnie z Polskiej Grupy Górniczej. Warta 6,2 miliarda zł inwestycja realizowana przez Grupę TAURON uważana jest za najnowocześniejszą w Polsce.

• Spółka jest ściśle powiązana ze Skarbem Państwa. Jednym z akcjonariuszy jest Polski Fundusz Rozwoju posiadający 9,90% pakiet akcji w Spółce oraz instytucje finansowe zaangażowane w finansowanie bloku 910MW w Jaworznie tj. Bank Gospodarstwa Krajowego, PZU oraz PKO BP. RAFAKO realizuje ważne projekty inwestycyjne dla spółek Skarbu Państwa tj. PGE, JSW, Energa.

• RAFAKO od kilkudziesięciu lat uczestniczy w realizacji inwestycji, które są ważne dla bezpieczeństwa energetycznego Polski. Spółka dostarczyła kotły do prawie wszystkich krajowych elektrowni zawodowych i uczestniczyła w projektach modernizacji wielu obiektów wytwarzania i instalacji ochrony środowiska koncernów energetycznych nadzorowanych przez Skarb Państwa. To oznacza, że RAFAKO jest autorem i właścicielem rozwiązań technicznych, które funkcjonują w obiektach infrastruktury krytycznej w kraju i posiada uprawnienia do usuwania roszczeń gwarancyjnych.

• RAFAKO S.A. w restrukturyzacji, w konsorcjum z RAFAKO MANUFACTURING sp. z o.o., realizuje dla Narodowego Centrum Badań i Rozwoju program badawczo-rozwojowy „Bloki 200+. Innowacyjna technologia zmiany reżimu pracy bloków energetycznych klasy 200 MWe”. Wypracowane rozwiązania techniczne są odpowiedzią na ograniczenia eksploatowanych w Polsce bloków węglowych. Umożliwią one podwyższenie sprawności produkcji energii przy zachowaniu restrykcyjnych wymagań dotyczących emisji. Głównymi partnerami III fazy tego projektu są zarówno międzynarodowe koncerny technologiczne, jak i liczne polskie przedsiębiorstwa i instytucje badawcze. RAFAKO we współpracy z partnerami zamierza komercjalizować te innowacyjne technologie w Polsce i za granicą.

• Powyższe fakty wskazują, że upadłość RAFAKO spowoduje dotkliwe skutki dla polskiej gospodarki i Skarbu Państwa, ponieważ budżet państwa i budżet samorządu utraci wpływy z podatków. Istnieje też duże ryzyko utraty gwarancji technicznych dla strategicznych inwestycji w Polsce.

• Szacowane straty spółek Skarbu Państwa np. instytucji finansujących projekt Jaworzno 910 mogą wynieść kilkaset milionów złotych.

• Równie ważne są konsekwencje dla lokalnego rynku pracy. Na bankructwie RAFAKO ucierpią mieszkańcy województwa śląskiego. Zatrudnienie straci wówczas ok. 1500 pracowników, którzy pozostaną bez realnych perspektyw na szybkie zatrudnienie w regionie. Szacuje się, że w samym tylko powiecie raciborskim stopa bezrobocia może wzrosnąć nawet o 50 proc.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, zasadne wydają się pytania:

1. Z jakiego powodu spółki Skarbu Państwa (z grupy Energa, Gas System, Polimex) głosowały przeciwko zawarciu przez RAFAKO układu z wierzycielami w ramach toczącego się postępowania restrukturyzacyjnego? Brak podpisania układu, za którym głosowali podwykonawcy i inne zagraniczne spółki, równoznaczny jest z upadłością RAFAKO.

2. Czy głosowanie spółek Skarbu Państwa przeciwko układowi restrukturyzacyjnemu nie oznacza braku należytego zabezpieczenia interesów ekonomicznych Skarbu Państwa na wypadek upadłości RAFAKO, głównego wykonawcy projektów realizowanych na rzecz polskich koncernów energetycznych – PGE, TAURON Polska Energia, JSW?

3. Jakiego wsparcia udzielają lub zamierzają udzielić RAFAKO instytucje państwowe (PFR, BGK, ARP), aby pomyślnie zakończyć proces restrukturyzacji i oddalić ryzyko upadłości Spółki?

4. Czy rząd przewiduje specjalne instrumenty wsparcia dla pracowników Spółki i ich rodzin, objętych zwolnieniami?

5. Czy w świetle decyzji Zarządu spółki o pozyskaniu inwestora, instytucje i podmioty kontrolowane przez Skarb Państwa nadzorują ten proces i podejmują działania, aby zapobiec przejęciu polskiej firmy przez kapitał zagraniczny, np. rosyjski czy chiński?

6. Kiedy planowane jest wdrożenie w polskich elektrowniach technologii opracowanych w programie NCBR „Bloki 200+”?

Zobacz również:

• Rażąco wygórowane, nieuprawnione, nieskuteczne? Rafako o karach naliczonych przez Gaz-System
• Umowa na pomoc w poszukiwaniu inwestora dla Rafako
• Gaz-System odstąpił od dwóch umów z Rafako. Kary umowne opiewają na kilkadziesiąt milionów złotych